O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus

tikib ulanadi (tomirlar anostomozi usuli). Organizmning ichkarisida joylashgan va shuning 
uchun bevosita kuzatib bo’lmaydigan ba’zi a’zolar fao1iyatini o’rganish uchun naycha usuli 
qo‟llaniladi, Bu usulning bir variantida a‟zo, masalan, me‟da, ichak, qovuq bo‟shlig‟iga plastmassa 
yoki metall nay kiritilib, buning ikkinchi uchi teriga mahkamlab qo‟yiladi; boshqa variantda esa 

---

17 
bezlar yo‟li teri yuzasiga chiqarib qo‟yiladi. Yurak qon tomirlari, bez yo‟llarida o‟tkaziladigan ko‟p 
tekshirishlarda ularga ingichka naylar-kateterlar turli asboblarga ulanadi yoki (muayyan) suyq 
moddalar shu kateterlar orqali yuboriladi (kateterizatsiya usuli), A‟zolar faoliyatini sun‟iy 
qo‟zg‟atish uchun fiziologlar elektr, mcxanik, kimyoviy va boshqa biror yo‟llar bilan ia‟sir 
ko‟rsatishadi, 
A‟zolarning funksiyalarini tekshirish uchun qo‟llaniladigan boyagi usullarning ko‟pchiligi 
lirik organizmni yorish yoki jarrohlik qilishni talab etadi. Bu usullar o‟tkir va surunkali-xronik 
tajribalarda tatbiq etiladi. Odatda uzoq davom etmaydigan o‟tkir tajribalarda (yoki viviseksiyalarda) 
hayvonga narkoz berib yoki uni boshqa usulda harakatsiz qilib qo‟yib, a’zolarining funksiyasi 
o’rganiladi, asablarga ta’sir etish, dori moddalar yuborish va shunga o’xshashlarning ta’siri 
tekshiriladi. Surunkali-xronik tajribalarda fiziologlar hayvonni har xil xirurgik operatsiya 
qilib, u tuzalgandan keyin tekshira boshlashadi. Operatsiya qilingan hayvonni ko’pincha bir 
necha hafta, oy va yillab kuzatilsa bo’ladi. 
A‟zolar funksiya.si butun organizmdagina cmas, organizmdan ajratilgan sharoitda ham 
o‟rganiladi. Qirqib olingan (boshqacha aytganda, organizmdan ajratib olingan) a’zo 
tomirlaridan shu maqsadda muayyan eritmalar o’tkaziladi, bu eritmalar tarkibini