O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus

Muhоkаmа uchun sаvоllаr:

1. 
   Silliq mushaklarning qanday xossalari mavjud?
   
2. 
   Silliq mushakning qo’zg’aluvchanligi va avtomaliyasi haqida nimani bilasiz?
   
3. 
   Silliq mushaklarning plastikligi deganda nimani tushunasiz?
   

7-sаvоl bo’yichа dаrs mаqsаdi: talabalarga silliq mushaklarning qisqarishi hаqidа mа’lumоt bеrish.
Idеntiv o’quv mаqsаdlаri.
1.1. Silliq mushaklarning tonusi va avtomatiyasini izohlab bera oladi.
1.2. Silliq mushaklarning ta’sirlovchilarini tushuntirib bera oladi.


Yettinchi sаvоl bаyоni
Yakka taassurot kuchi katla bo’lganda silliq mushak qisqarishi mumkin. Bu mushakning yakka qisqarish yashirin davr skelet mushagiga qaraganda kattaroq, masalan, quyonning ichak mushaklarida 0,25-1 soniyagacha yetadi, quyon me’dasida 5 soniyagacha, baqa me’dasida esa 1 daqiqaga yetadi va undan ham oshadi. Silliq mushak qisqargandan keyin ayniqsa sekin bo’shashadi. Silliq mushaklarda qisqarish to’lqini ham juda sekin tarqalib, soniyaga atigi 3 sm ga yaqin yo’l bosadi. Biroq, silliq mushaklar sekin qisqargani bilan kuchi katta. Masalan, qushlar me’dasining mushaklari ko’ndalang kesimining I sm² ga 1 kg hisobida yuk ko’tara oladi.
Silliq mushakning tonusi. Silliq mushak sekin qisqargandan, hatto ritmik taassurotlarda ham uzoq va turg’un qisqarish holatiga osongina o’tadi, bu holat skelet mushaklarining tetanusiga o’xshaydi. Biroq, silliq mushak ana shunday turg’un qisqarish holatida turgani bilan energiyani juda kam sarf qiladi va shu bilan ko’ndalang targ’il mushak tetanusidan farq qiladi.
Silliq mushaklarning skelet mushaklariga nisbatan ko’p marta sekinroq qisqarishi va bo’shashining sabablari ham batafsil aniqlangani yo’q. Ma’lumki, skelet mushaklarining miofibrillalari kabi, silliq mushak miofibrillalari ham miozin bilan aktindan iborat. Biroq, silliq mushaklar ko’ndalang targ’il emas, ularda Z membrana yo’q va sarkoplazma ancha ko’p bo’ladi. Silliq mushak tolalarining shu tizim xususiyatlari ularni sekin qisqarishiga sabab bo’lsa kerak. Silliq mushaklarda moddalar almashinuvining bir qadar past darajada ekanligi ham shundan kelib chiqadi.