Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi begbo’tayev

Fizik uzatish muhiti – elektr, radio yoki boshqa signallar yordamida amalga oshiriladigan aloqa kanali va ma`lumotlarni uzatish, qabul qilish qurilmalaridir.

Fizik uzatish muhiti negizida abonent tizimlari oʻrtasida axborot uzatishni ta`minlovchi kommunikasion tarmoq tashkil etiladi. Bunday yondashuv har qanday komppyuter tarmogʻini abonent tizimlari va kommunikasion tarmoq yigʻindisi sifatida koʻrish imkonini beradi.
Kompyuterlarni bir-biri bilan bogʻlashda ikki xil usuldan foydalaniladi:

• 
  kabel yordamida bogʻlash. Bunda kompyuterlar bir-biri bilan koaksial, juftli oʻramli va shisha tolali kabellar orqali maxsus tarmoq platasi yordamida bogʻlanadi.
  
• 
  simsiz bogʻlanish. Bunda kompyuterlar bir-biri bilan simsiz aloqa vositalar yordamida, yaʻni radio toʻlqinlar, infraqizil nurlar, WiFi va Bluetooth texnologiyalari yordamida bogʻlanadi.
  

4. Kompyuter tarmoqlarining klassifikatsiyasi (tasniflanishi)

Kompyuter tarmoqlari quyidagi belgilari boʻyicha tasniflanadi:

1. 
   Geografik (hududiy) joylashuvi boʻyicha;
   
2. 
   Ishlab chiqarish boʻlimlarining miqyosi boʻyicha;
   
3. 
   Boshqarish usuli boʻyicha;
   
4. 
   Axborotni uzatish tezligi boʻyicha;
   
5. 
   Aloqa (ulanish) topologiyasi tuzulishi boʻyicha.
   

Kompyuter tarmoqlari geografik (hududiy) joylashuvi boʻyicha quyidagilarga boʻlinadi:

• 
  PAN – (PERSONAL- AREA NETWORK) – shaxsiy tarmoq bo’lib, bu kompyuter qurilmalarining simsiz tarmog`i.
  
• 
  LAN (LOCAL-AREA NETWORK) - Lokal tarmoq chegaralangan sohadagi kompyuterlarni birlashtirish imkoniyatini beradi.
  
• 
  CAN (CAMPUS-AREA NETWORK) - Kampus tarmoq, oʻzaro yaqin binolarda joylashgan lokal tarmoqlarni birlashtirish uchun moʻljallangan.
  
• 
  MAN (METROPOLITAN AREA NETWORK) – shahar kabi kattalikdagi geografik mintaqani qamrab olgan aloqa tarmogʻi. MANlardan foydalanishdan maqsad uzoq masofalada telefon simlarini tarqatishni oldini olishdan iborat. Uyali telefon tizimlari asosan MANlardan iborat.
  
• 
  WAN (WIDE AREA NETWORK) – davlat kabi yirik geografik hududni oʻz ichiga oladi. Ularga Tymnet, TeleNet, UniNet, AccuNetlarni misol keltirish mumkin. Internet tarmogʻi minglab WANlarni birlashtiradi. Albatta, koʻpgina telefon tizimlari ham WANlardan iborat.
  
• 
  GAN (Global-Area Network) - barcha davlatlar va kontinentlarni birlashtiruvchi hamda yer sharining ixtiyoriy nuqtasidagi axborot resurslariga murojaat qilish imkoniyatini beruvchi umumplanetar tarmoq.