O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

9.1-rasm. Chorbog’ GES

Gidrouzel tarkibiga quvvatlari 190 MVt va 50 MVt bo’lgan stanstiyalar kiradi. Yillik o’rtacha elektr energiya ishlab ishlab chiqarish 171,1 mln kVt·s tashkil etadi.
G’uzor GESi 1988 yilda sug’orish ishlariga mo’ljallangan suvni yig’ish uchun qurilgan G’uzor gidrouzeli to’g’oni yonida 2011 yilda ishga tushirilgan. Quvvati 45 MVt, yillik o’rtacha elektr energiya ishlab ishlab chiqarish 80,9 mln kVt·s tashkil etadi.
9-AMALIY MASHG’ULOT:
GEOTERMAL ENERGIYA
Reja:

1. 
   Geotermel energiya haqida ma’lumot.
   
2. 
   Geotermal elektrostansiyalar.
   
3. 
   Geotermal energiya manbalaridan foydalanishning muаmmоlаri.
   
4. 
   Хоm аshyo turlаridаn biоgаz аjrаlib chiqishi.
   

Kalit so’zlar: geotermal issiqlik, elektroenergiya,bug’ turbogenerator, akvalakultura, geothermal elektrostansiyalar, ekspluatatsiya, isituvchi qozonxona, parnikli issiqxonali kombinat,sirkulayetsion texnologiyalar, kollektorlar, mineralizatsiya.
Adabiyotlar:
1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining PF-4512-sonli «Muqobil energiya manbalarini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida» Farmoni 2013 yil 1 mart.
2. Lyashkov V.I., Kuzmin S.N. Netraditsionnыe i voznoblyaemыe istochniki energii. – Tambov: Izd-vo TGTU, 2003. -96 s.
3. Muxitdinov M., Ergashev S.F., Isakulov J.I. Quyosh energiyasidan foydalanish. Toshkent. DTM. 1999. -107 b.
4. Xayriddinov B., Sodiqov T., Nuriddinov B. O‘rta maktabda geliotexnika elementlari. –T.: Fan, 1995. 192 b
5. SHodimetov K. Muqobil energiya turlari-hayotga! T.: SHarq NMAK, 2011. 88 b.
6. Qahhorov C.Q., Samiev K.A., Jo‘raev H.O. Quyosh qurilmalaridagi jarayonlarni modellashtirish. T.: ITA-Press, 2014. – 208 b.
7. Qahhorov S.Q., Jo’rayev H.O. Fizika ta’limida geliotexnologiya. T.: Fan, 2009. -191 b.


Geotermal energiya – Yeryuzasi quyosh singari issiqlik energiyasini nurlantiradi. Bu energiya geothermal energiya deb atalib, u odamlarni issiqlik va elektr energiyasi bilan ta’minlashi mumkin. Uni ishlab chiqarish atrof-mihitni ifloslantirmaydi, ya’ni ekologik toza hisoblanadi.
Geotermal energiya yerda yonuvchi gazlar va kosmik changlar aralashish jarayoni natijasida 4 milliard yil avval paydo bo’lgan. Yer yadrosinining 6,5 ming kilometr atrofidagi chuqurligida temperatura 5000 gradusgacha ko’tarilishi mumkin.
Qadimda odamlar yer ostidan otilib chiqqan qaynoq va issiq suv manbalaridan foydalanganlar. Vaqt o’tishi bilan bu shifobaxsh suvlardan boshqa maqsadda ham foydalana boshlagan.Qadimgi rimliklar Pompey sharida geothermal suv yordamida o’z binolarini isitish tizimini yaratgan.Amerikalik hindular esa deyarli 10000 yil avval issiq suv manbalaridan ovqat pishirish uchun foydalanganlar.
Yer ostidagi issiq suv, issiq havo yoki bug’ energiyalaridan, hozirgi texnologiyalar bilan elektr energiyasi ishlab chiqarish va xonani isitish uchun foydalanish mumkin.