O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Buxoro davlat universiteti Organik va fizkolloid kimyo

7) Aminoguruhni ko’chirish (pereaminlash). 
-Aminokislotalarning suvli eritmalarini -ketokislotalar bilan qo’shib 
qaynatilganda -aminokislota -aminoguruxining -ketokislotaga o’tishi sodir 
bo’ladi. 
+
CH
NH
2
R'
COOH
R CO COOH
CH
NH
2
COOH
R
+
CO COOH
R'
Aminni ko’chirishda ko’pincha dekarboksillanish ham sodir bo’ladi. 
Masalan, pirovinograd kislotasini fenilalanin bilan ta’sirlashuvi natijasida alanin, 
fenilsirka aldegidi va karbonat angidridi olingan. 
CH
3
CO
COOH
+
CH
NH
2
COOH
CH
2
C
6
H
5
CH
NH
2
COOH
CH
3
+
C
6
H
5
CH
2
CHO
+
CO
2
Bu reakstiya mis ioni (Cu
2
) va uchlamchi yoki ikkilamchi asoslar 
ishtirokida borsa aminni ko’chirish 37 
0
C dayoq ketishi mumkin. Azotli muhitda 
aminni ko’chirish kuchli dekarboksillanish bilan boradi, kislorod ishtirokida esa 
oksidlanuvchi dezaminlanish va dekarboksillanish sodir bo’ladi. 

---

R
CH
NH
2
COOH
+
O
2 +
H
2
O
R
CHO
+
NH
3 +
H
2
O
2
+
CO
2
Organizmda boruvchi aminni ko’chirish aminotransferaza fermentlari 
ishtirokida katalizlanadi. Bu tabiatda yangi -aminokislotaning hosil bo’lish 
jarayoni hisoblanadi. 
Muhim vakillari 
Glitsin – (yunoncha glykos – shirin, kolla – yelim yoki glikokol) rangsiz 
kristall modda bo‘lib, oqsillar tarkibida boshqa aminokislotalarga nisbatan eng 
ko‘p uchraydi. Masalan, ipak oqsili (fibroin) gidrolizlanganda juda ko‘p miqdorda 
(dastlabki modda massasining 36%gacha) glitsin olinadi.
U xlorsirka kislota va ammiakning suvdagi konsentrlangan eritmasidan
sintez qilinadi: 
Glitsin peptidlarning sintezida va boshqa maqsadlarda ishlatiladi. 
-Alanin – barcha organizmlarda erkin holda va oqsillar tarkibida 
uchraydigan, suvda eriydigan, kristall modda bo‘lib, -xlorpropion kislotani 
ammonoliz qilib olinadi: