O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti s. B. Baqoyev, B. B. Toxirov

36. O`simlik va atrof- muhit. 
1. Insonning o`simliklarga salbiy ta`sirlari ? O`rmonlarni kesish, 
o`simliklarni ildiz tugunagi, ildizpoyasini yig`ish, o`rish, mol boqish,

---

90 
suv omborlari qurish, yangi yerlarni o`zlashtirish, tashqi muhitni 
zararli kimyoviy moddalar bilan ifloslantirish. 
2. O`rta Osiyo cho`llaridagi o`simliklar qoplamga katta talofot 
ko`rsatadi ? Yumronqoziq, qo`shoyoq. 
3. Yumronqoziqlar qaysi o`simlikning 60% ni yeb qo`yar ekan ?
Iloqni 
4. Qo`shoyoq uyasidan qaysi o`simlikning 1240 g og`irlikdagi 
piyozboshi zaxirasi topilgan ? Qo`ng`irboshning. 
5. Soyasevar o`simliklarga sharoit yaratadi ? Yorug`sevar o`simliklar. 
6. Ayrim yovvoyi madaniy o`simliklarning rivojlanishiga salbiy ta`sir 
ko`rsatadi ? Zarpechak, devpechak, shumg`iya. 
7. Shamol o`simliklarning hayotida ? Suv bug`latishi, changlanishi, 
urug` va mevalarning tarqalishida yoram beradi. 
8. Suv o`simlik organizmi umumiy vaznining necha foizini tashkil 
etadi ? 60-90%. 
9. Yorug`lik va harorat ta`sirida o`simlikda qanday jarayon sodir 
bo`ladi ? Fotosintez, nafas olish, o`sish, urug`ning unishi, 
mevalarning pishishi 
10. O`simliklarning yashash muhiti hisoblanadi ? Tuproq. 
11. Fuqorolar atrof, tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda 
bo`lishga majburdirlar ? 50 - modda.
12. O`zbekiston o`rmon xo`jaligi fondi qancha ? 9119 ming gektar.. 
13. O`zbekistonda o`rmon xo`jaligini o`rmon bilan qoplangan 
maydoni ? 2776 ming gektarni. 
14. Hozirgi davrda dorivor o`simliklarning qancha turidan dunyo 
miqyosida foydalaniladi ? 1500 dan ortiq turidan. 
15. Yer, yerosti boyliklari, suv , o`simlik va hayvonot dunyosi hamda 
boshqa tabiiy zaxiralar umummilliy boylikdir, ulardan oqilona 
foydalanish zarur va ular davlat muhofazasidadir, bu nechanchi 
modda ? 55-modda. 
16. O`simliklar dunyosini muhofaza qilish va undan foydalanish 
to`g`risidagi qaror nechanchi yilda tasdiqlangan ? 1997 yil 26-
dekabrda. 
17. O`zbekiston hududida yaylovlar maydoni qancha ? 22,8 mln 
gektarni tashkil etadi. 
18. Hozirgi davrda o`tloqlardagi qancha yovvoyi o`simliklar 
o`rganilib, ulardan oqilona foydalanish usullari ishlab chiqilmoqda ? 
700 ga yaqin. 

---

91 
19.Tabiiy holda tabiatning barcha tarkibiy qismlari muhofaza 
qilinadigan maydon ? Qo`riqxonalar. 
20. Qo`riqxonalarning asosiy vazifasi ? O`simlik va hayvonlarning 
ayrim turlari, ham jamoalari, ayniqsa kam va yo`qolib borayotgan 
turlarni o`rganishga ularni muhofaza qilishga alohida e`tibor 
berishdan iborat. 
21. Tabiatning ayrim bir burchagidagi hayvonlar yoki o`simliklar 
qoplami, ayrim o`simlik turlari va boshqalar saqlanadigan joy ?
Buyurtmaxonalar. 
22. Tabiiy landshaftlar muhofaza qilinadigan maydon ? Milliy 
bog`lar. 
23. Milliy bog`larning qo`riqxonalardan farqi ? Ulardan aholi dam 
olish, sog`lomlashtirish, estetik zavq olish maqsadida foydalaniladi. 
24. Tabiat yodgorliklari ? Milliy, madaniy, tarixiy jihatdan tabiatning 
ayrim qismlarini muhofaza qilish uchun tashkil etiladi. 
25. Tabiat yodgorliklariga kiradi ? Asrdosh kamyob daraxtlar, 
g`orliklar, buloqlar, sharsharalar, tarixiy obidalar. 
26. O`zbekiston Respublikasining Qizil Kitobi ta`sis etilgan ? 1979 
yilda. 
27. O`zbekiston Respublikasining Qizil Kitobi necha guruhga 
ajratilgan ? yo`qolgan yoki yo`qolish arafasidagi turlar, yo`qolib 
borayotgan turlar, kamyob turlar, kamayib borayotgan turlar. 
28. Qizil Kitobni tuzishda foydalanildi ? O`zRFA botanika ilmiy 
ishlab chiqarish markazida saqlanayotgan bir milliondan ortiq 
gerbariylardan va Rossiya FA Botanika institutidagi gerbariylardan 
shu institutdagi ilmiy manbalardan. 
29. 1984-yili nashr etilgan ‘’Qizil Kitob’’ga nechta o`simlik kiritilgan 
? 163 ta o`simlik. 
30. 1998 yili nashr etilgan ikkinchi nashriga qancha o`simlik kiritilgan 
? 301 ta tur. 
31. Keyingi yillar olib borilgan izlanishlar o`lkamiz florasida yana 
qancha o`simlik turini Qizil Kitobga kiritish mumkinligini ko`rsatdi ?
138 o`simlik turini. 
32. Qoraqalpog`istonda nechta o`simlik turi Qizil Kitobga kiritilgan 
? 11 tur. 
33 Buxoroda nechta o`simlik turi Qizil Kitobga kiritilgan ? 24 ta tur.
34. Andijonda nechta o`simlik turi Qizil Kitobga kiritilgan ? 4 ta 
tur. 

---

92 
35. Jizzaxda nechta o`simlik turi Qizil Kitobga kiritilgan ?
21 ta tur. 
36. Navoiyda nechta o`simlik turi Qizil Kitobga kiritilgan ?
13 ta tur. 
37. Namanganda nechta o`simlik turi Qizil Kitobga kiritilgan ?
12 ta tur. 
38. Samarqandda nechta o`simlik turi Qizil Kitobga kiritilgan ?
45 ta tur. 
39. Surxondaryoda nechta o`simlik turi Qizil Kitobga kiritilgan ?
112 ta tur. 
40. Sirdaryoda nechta o`simlik turi Qizil Kitobga kiritilgan ?
2 ta tur. 
41. Toshkentda nechta o`simlik turi Qizil Kitobga kiritilgan ?
80 ta tur. 
42. Farg`onada nechta o`simlik turi Qizil Kitobga kiritilgan ?
28 ta tur. 
43. Qashqadaryoda nechta o`simlik turi Qizil Kitobga kiritilgan ?
59 ta tur. 
44. Qaysi oilalarning ikkitadan turi Qizil Kitobga kiritilgan ?
Bug`doydoshlar, ra`nodoshlar. 
45. Qaysi oilalarning 8 tadan turi Qizil Kitobga kiritilgan ?
Sho`radoshlar, karamdoshlar. 
46. Qaysi oilaning bittadan turi Qizil Kitobga kiritilgan ? 
Ituzumdoshlar, tokdoshlar. 
47. Qaysi oilaning 10 ta turi Qizil Kitobga kiritilgan ? Piyozdoshlar. 
48. Qaysi oilaning 50 ta turi Qizil Kitobga kiritilgan ?
Murakkabguldoshlar. 
49. Qaysi oilaning 60 ta turi Qizil Kitobga kiritilgan ?
Burchoqdoshlar. 
50. Qaysi oilaning 23 ta turi Qizil Kitobga kiritilgan ? Yalpizdoshlar. 
51. Hozirgi vaqtda dunyoda o`rmonlarning umumiy maydoni necha 
foizga qisqarib ketgan ? 50%.