O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Buxoro Davlat Universiteti

8. Tabiatda tarkalgan boshka TABIIY polimerlar

8.1. Glikogen
Glikogen yoki xayvon kraxmali (S₆N₁₀O₅)_n. Kuprok Glikogen zapas ozik modda sifatida xayvon organizimida muxim rol uynaydi.

Glikogen jigada 20% gacha buladi. Organizmda rezerv modda xisoblanadi. Glyukoza xujayralarda sarflangan sari glikogen glyukozaga aylanib turadi. Glikogen ok amorf modda bulib, issik suvda yaxshi eriydi. Xosil bulgan modda- kolloid eritma ozrok tuz ta’sirida koogulyatsiyalanadi. Glikogen eritmasi kutblanish tekisligini ungga buradi, uning solishtirma buruvchanligi [α]_d + 196⁰ ga teng; ba’zi fermantlar va kislotalar ta’sirida gidrolizga uchrab maltoza xosil kiladi. Glikogen suzi grekchadan olingan bulib “glukys” – shirin va “genes” – tuguluvchi degan ma’noni anglatadi. Shoxlangan polisaxarid molekulasi kuyidagi koldiklaridan tuzilgan α–D–glyukopiranozlar kuyiagilar bilan boglangan 1→4 va 1→6 tarmoklangan (shoxlangan). Ichki tarmok nuktalar molekulalar tuzilishi 3-4 monosaxaridlar orkali, lekin urtacha bir tarmoklanganda 10-12 glyukozil koldiklaridan tashkil topadi.

Glikogen aylanishning buzilishi (glikogenez) kasalliklarini keltirib chikaradi organizmda. Uning organizmda tuplanib kolishi yurak va tomir xastaliklarini keltirib chikaruvchi sabablarga aylanadi.