O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti «Menejment» kafedrasi

Mavzu 2. STATISTIK KUZATISH
Reja: 
2.1. Statistik kuzatish to`g’risida umumiy tushuncha 
2.2. Statistik kuzatish shakllari
2.3. Statistik kuzatish turlari va usullari. 
2.4. Statistik kuzatish xatolari va ularni tekshirish. 
Tayanch iboralar:
Statistik kuzatish, kuzatish ob`ekti va birligi, uzlukli va uzluksiz kuzatish, 
yoppasiga va qiyman kuzatish, bevosita kuzatish, hujjatli kuzatish, so`roqnoma, 
reprezentativ xato, O`zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo`mitasi. 
2.1. Statistik kuzatish to`g’risida umumiy tushuncha 
Har qanday statistik tadqiqot uch bosqichni o`z ichiga oladi:

statistik kuzatish; 

kuzatish materiallarini svodkalash va guruhlash; 

kuzatilayotgan voqeani har tomonlama tavsiflovchi-umumlashtiruvchi 
ko`rsatkichlarni hisoblash va ularni tahlil qilish. 
Hayot turli xil hodisalarning almashinuvidir. Istagan joyda qulay ahvolda 
qolish uchun ularni o`rganish va kuzatish kerak, degan edi frantsuz yozuvchisi 
Bal’zak. Binobarin, har qanday statistik tadqiqot o`sha o`rganilayotgan ob`ekt 
haqida tegishli ma`lumotlarni to`plash bilan boshlanadi.
Ijtimoiy hodisalar va jarayonlar haqidagi ma`lumotlarni rejali, ilmiy, 
uyushtirilgan asosda to`plash jarayoni statistik kuzatish deb ataladi. U 
tekshirishning poydevori, birinchi va eng mas`uliyatli bosqichi hisoblanadi. U 
qanchalik to`g’ri va chuqur ilmiy mulohazalar asosida tashkil etilsa, oqibatda 
tekshirish natijalari ham aniq va maqsadga javob bera oladigan bo`ladi. 
Mas`uliyatsizlik bilan to`plangan noaniq va pala-partish boshlang’ich 
ma`lumotlar o`rganilayotgan hodisa xususida noto`g’ri yakun va xulosalarni 
yasashga sabab bo`ladi.
Statistik kuzatish amalga oshirilayotganda bir qator shart-sharoitlarning 
hisobga olinishi talab qilinadi. Aks holda to`plangan ma`lumotlar ilmiy 
tekshirish talablarini to`la qondirmasligi va hattoki butunlay yaroqsiz ham 
bo`lishi mumkin. eng muhim ilmiy talablar, shart-sharoitlar quyidagilardan 
iborat:

Statistik kuzatish dalillarni bir-biri bilan o`zaro bog’lanishda va bir 
butunlikda qayd qilishi lozim.

Ma`lumotar to`la-to`kis bo`lishi uchun eng avvalo kuzatilayotgan 
to`plamdagi birliklar makon (mintaqa, hudud) chegarasida to`la