O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti «Menejment» kafedrasi

 
13.4. Ish vaqti balansi 
Ish vaqtidan foydalanish darajasini tahlili ish vaqti balansi asosida amalga 
oshiriladi. Ular kishi-kunlari va kishi-soatlarida tuzilib, ikki qismdan iborat 
bo`ladi: chap qismida «ish vaqtidan foydalanish» ko`rsatiladi. 
Chap qismi quyidagilardan tashkil topadi: 
1) kalendar vaqt fondi; 

---

134 
2) bayram va dam olish kunlari; 
3) tabel vaqt fondi; 
4) navbatdagi mexnat tatillari; 
5) maksimal imkoniyatli ish vaqti fondi. 
Ish vaqti resurslarini kishi-soatlarida ifodalash uchun, ko`rsatkichlarni 
belgilangan ish vaqti uzunligiga ko`paytiriladi. 
«Ish vaqtidan foydalanish» qidalanish"n , ko`rsatkichlarni belgilangan 
ishAmalda ishlangan ish vaqti fondi – belgilangan rejim asosida ishlangan 
vaqtni ifodalaydi. Odatdan tashqari ishlangan vaqt (bayram va dam olish 
kunlari, smenadan tashqari ishlangan)lar balansdan tashqarida ko`rsatiladi. 
Uzrli sabablar bilan yo`qotishlarga quyidagilar kiradi: 
- 
betobligi sababli, yoki betob bolalarni boqish; 
- 
o`quv ta’tillari (sirtqi talabalar uchun, korxona tomonidan yuborilgan 
o`qish va malaka oshirishlar va h.k.); 
- 
qonun bilan belgilangan ishga kelmasliklar (davlat topshiriqlarini 
bajarish, masalan, voenkomatga yoki sudga chaqirilishi). 
Ish vaqtini yo`qotuvlariga quyidagilar kiradi: 
- 
kun bo`yi to`xtab turishlar; 
- 
kechikib kelishlar, vaqtli ketishlar; 
- 
rahbariyat ruxsati bilan ishga kelmaslik; 
- 
yalpi ishga kelmaslik (ish tashlashlar va h.k.) 
Balansning o`ng qismi yuqorida keltirilgan uch bo`limning yi¼indisidan 
tashkil topadi va kishi-kunlar va kishi-soatlarda ifodalangan maksimal 
imkoniyatli ish vaqti fondini bildiradi. 
Masalan, avvalgi misolda keltirilganlarni quyidagi ma’lumotlar bilan 
to`ldiramiz: Aprel oyida ishga kelmasliklar (kishi-kunlarida): betobligi sababli – 
56, o`qish tatillari – 20, progullar-4, rahbariyat ruxsati bilan – 12, qonun 
bo`yicha ishga kelmaslik – 60. 
Ish vaqti balansini tuzamiz (kishi-kunlarida). 
Ish vaqti resurslari 
Ish vaqtidan foydalanish 
1. Kalendar fondi - 9100 
2. Bayram va dam olish kunlari – 
2400 
3. Tabel fondi – 6700 
4. Navbatdagi mehnat ta’tillari – 
4800 
5. Maksimal imkoniyatli ish vaqti 
fondi – 6220
1. Amalda ishlangan vaqt – 5868 
2. Uzurli sabablar bilan ish vaqtini 
yo`qotish – 136 
shu jumladan: 
betobligi sababli – 56 
o`qish vaqti sababli – 20 
qonun bo`yicha – 60 
3. Ish vaqtini yo`qotish – 216 
shu jumladan: 
kun bo`yi to`xtab turishlar – 200 
progullar – 4 
rahbariyat ruxsati bilan – 12 
4. Maksimal imkoniyatli ish vaqti fondi 
– 6220 (5868+136+216)