O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti Ekologiya va geografiya kafedrasi

Ekologiya fanida «Iktisodiyot ekologiyasiz yashay olmaydi, ekologiya esa iktisodiyotsiz yashay olmaydi!» - «Ekologiya» va «ekonomika» (iktisodiyot) atamalari bir ildizli yunoncha suzlardir. Agar «oykos» - «uy», «ruzgor», «xujalik» ma`nosini anglatsa, «nomos» - «koida», «konun» ma`nosini anglatadi. «Ekonomika» - uy, ruzgor, xujalikni boshkarish san`atidir. SHuning uchun ekologiya fani iktisodiyot faniga chambarchas boglikdir.
Ekologiyaning maksadi- ekologiyaning maksadi-ma`lum vaktda va ma`lum joyda kancha organizm yashaydi, ularni kachon va kaysi erda va nima uchun uchratish, topish mumkin degan savolga javob berishdan iboratdir. ekologiya fani tabiatdagi barcha tirik organizmlar yashab turgan muxitni saklab kolish chora-tadbirlarini ishlab chikishga asoslangan. Bu esa ekologik bilimga ega bulish bilan chambarchas boglik. SHuning uchun ekologik ta`limsiz va mustaxkam ekologik bilimga ega bulmasdan turib, atrof-muxitni muxofaza kilish muammolarini xal kilib bulmaydi. Tabiatni muxofaza kilishning nazariy asosi esa ekologiya fanidir.
Ekologiyaning vazifasi -Ekologiyaning bosh vazifasi populyatsiyalar, turli tsenozlar (biotsenoz, biogeotsenoz) va ekosistemalarning xosil bulishi, rivojlanish konuniyatlarini aniklash, ularni muxit bilan munosabatlarini tarixiy jarayonda moslashib borish yullarini yoritishdan iboratdir. Buning uchun bu fan uning barcha bulimlari buyicha xakikiy vokealar xakidagi materiallarni tuplash, ularni bir tizimga keltirish va nazariy negizda taxlil kilishi zarur. SHuningdek biologik resurslardan tugri foydalanishning ilmiy asoslarini yaratish; insonning xujalik faoliyati ta`sirida tabiatda sodir buladigan uzgarishlarni bashorat kilish va insonning yashash muxitini saklashdan iboratdir.
Muxit-Muxit ekologik tushuncha bulib, u tabiiy elementlar va vokealardan tashkil topgan. Muxit–organizmlarni urab turgan tabiiy ekologik omillar (xavo, namlik, tuprok, yoruglik va b.) ning yigindisidir.
Xar bir organizmning muxiti kuplab organik va anorganik elementlardan, xamda inson faoliyatidan kelib chikadigan sun`iy elementlardan tashkil topadi. Muxitning bir elementi ma`lum organizm uchun zarur bulsa, ikkinchisining bor yoki yukligi uning uchun axamiyatli emas. Masalan, okkuyon uchun butazor va urmonlar ozuka manbai, yashash muxitidir. Lekin u yashayotgan joydagi toshlar, yogochlar va tunkalar yirtgichdan kochishda, shamol va yomgirlardan saklanishdagina kerak buladi, xolos.