To’la ochiq bo’g’in- faqat bir unlidan iborat (V tipidagi) bo’²in.
To’la yopiq bo’g’in- CVC tipidagi bo’²in.
Boshi yopiq bo’g’in- CV tipidagi bo’²in.
Oxiri yopiq bo’g’in- VC tipidagi bo’²in.
Silliq bo’g’in- faqat bir unlidan iborat (V tipidagi) bo’²in.
Kuchayuvchi bo’g’in- CV tipidagi bo’²in.
Pasayuvchi bo’g’in- VC tipidagi bo’²in.
Kuchayuvchi-pasayuvchi bo’g’in- CVC tipidagi bo’²in.
Ur²u - muayyan til fonetik-fonologik tizimidagi super-segment birliklardan biri.
Dimanik urg’u - zarb ur²usi.
Ko’chadigan urg’u - muayyan tilda so’zning bir bo’²inidan boshqa bo’²iniga ko’chib turadigan urg’u.
Ko’chmaydigan urg’u - so’z tarkibidagi bir bo’²inga doimiy bo²langan bo’lib, boshqa bo’²inga ko’chmaydigan ur²u.
Intonatsiya - o²zaki nutqning ritmik-melodik tomoni, undagi ovoz (ton) tovlanishlari.
Pauza – nutq oqimidagi ayrim to’xtalishlar.
Tugallangan intonatsiya – gapga xos intonatsiya.
Tugallanmagan intonatsiya – so’z birikmasiga xos intonatsiya.
Darak intonatsiyasi – tinch ohang.
So’roq intonatsiyasi – ko’tariluvchi ohang.
Undov intonatsiyasi – emotsional gaplarga xos intonatsiya.
Chaqiruv yoki undash intonatsiyasi – undalmalarga, vokativ va buyruq gaplarga xos intonatsiya.
Sanash intonatsiyasi – uyushiq bo’laklarni bo²lash vazifasini bajaruvchi intonatsiya.
Grafema – grafik tizimning eng asosiy birligi, ifodalovchi va ifodalanuvchi tomonlari bor bo’lgan semiotik belgi.
Orfografiya - muayan til yozuv sistemasining to’²ri yozish me’yorlarini belgilaydigan imlo qoidalari. Tilshunoslikning imlo qoidalari xususida bahs yurituvchi bo’limi ham orfografiya deyiladi.
Orfografiya printsiplari - imlo qoidalarining tuzilishiga asos bo’lgan tamoyillar: fonetik printsip, fonematik printsip, morfologik yoki fonematik-morfologik printsip, grafik printsip, tarixiy-an’anaviy printsip, shakliy- an’anaviy yozuv printsipi, semantik-uslubiy printsip kabi.
Alifbe, alifbo – muayyan yozuv tizimi harflarining ma’lum tartibda joylashtirilgan majmui. Alifbe atamasi hozir "harflar majmui" ma’nosida emas, "boshlan²ich savod kitobi" ma’nosida ko’proq ishlatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
