O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi jizzax Politexnika Instituti energetika va radioelektronika fakulteti elektr texnologiyasi kafedrasi elektr mashinalar

7-Labaratoriya Ishi

Mavzu: FAZA ROTORLI ASINXRON MOTORNING SALT ISHLASH VA QISQA TUTASHUV TAVSIFLARINI TEKSHIRISH

1.1. ISHNI BAJARISHDAN MAQSAD
1.1.1Faza rotorli asinhron motorning tuzilishi va ishlash prinsipini o‘rganish.
1.1.2 Motorning salt ishlash va qisqa tutashuv tavsiflarini tajribada tekshirish va ularni grafik tarzda tasvirlash.
1.2. ISHNING DASTURI
1.2.1 Faza rotorli asinщron motorning salt ishlash tavsifi I_0,P_0,cos₀=f (U₀) ni ifodalovchi bog‘liqni f₁=f_n=const va P₂=0 bo‘lganda olish.
1.2.2 qisqa tutashuv tavsifi I_q,P_q,cos_q=f (U_q) ni ifodalovchi bog‘liqni f₁=f_n=const va n=0 bo‘lganda olish.
1.3. ISHNI BAJARISH TARTIBI VA HISOBOT TAYYORLASH BO‘YICHA USLUBIY KO’RSATMALAR
1.3.1.Motor pasportidagi uning ish holatini ko’rsatuvchi nominal kattaliklar hisobot daftarchasiga ko‘chirib yoziladi.
1.3.2. Faza rotorli asinxron motori yurgiziladi. Motorni yurgizish quyidagi tartibda amalga oshiriladi (1-rasm). YUrgizish reotati YuR yurgizish holatiga qo‘yiladi (bunda YuR qarshiligi eng katta qiymatda bo‘ladi). So‘ngra P1 ulagich yordamida motor elektr tarmog‘iga induktsion rostlagich (IR) orqali ulanadi va stator chulg‘amiga berilayotgan kuchlanishning qiymati nominal qiymatga etkaziladi. So‘ngra YuR ning qiymati bir tekisda kamaytirilib nolgacha, yani YuR ning qarshiligi butunlay zanjirdan uziladi va motor nominal aylanish tezligi bilan aylanadi. SHu tariqa motorni yurgizish jarayoni tugaydi.
1.3.3. Faza rotorli asinxron motorining salt ishlash tavsifini olish uchun 1-rasmdagi sxemadan foydalanamiz. Faza rotorli asinxron motorning salt ishlash tavsifini olish ham xuddi A-1 ishidagi kabi amalga oshiriladi, bunda stator chulg‘amlari uchburchak ()ulanadi. O‘lchov asboblarining ko’rsatkichlari 1-jadvalga kiritiladi. 1- jadvaldagi hisoblash kerak bo‘lgan kattaliklar ham A-1 ishidagi formulalardan

foydalanib topiladi. So‘ngra motorning salt ishlash tavsifi I₀, P₀,cos₀=(U₀) quriladi (2-rasm).

1-jadval

O‘lchangan qiymatlar

Hisoblangan qiymatlar

IA

IB

IC

UA

UB

UC

PA

PB

PC

I0

U0

P0

cos0

Z0

X0

r0

1.3.4. Faza rotorli asinxron motorining qisqa tutashuv tavsifini olish uchun 1-rasmdagi sxemadan foydalanamiz. Faza rotorli asinxron motorning qisqa tutashuv tavsifini olish ham xuddi A-1 ishidagi kabi amalga oshiriladi, bunda stator chulg‘amlari uchburchak () ulanadi. o‘lchov asboblarining ko’rsatkichlari 2-jadvalga kiritiladi. 2- jadvaldagi hisoblash kerak bo‘lgan kattaliklar ham A-1 ishidagi formulalardan foydalanib topiladi.
2-jadval

O‘lchangan qiymatlar

Hisoblangan qiymatlar

IA

IB

IC

UA

UB

UC

PA

PB

PC

Iqt

Uqt

Pqt

cosqt

Zqt

Xqt

rqt

So‘ngra motorning qisqa tutashuv tavsifi I_q,P_q,cos_q=f (U_q) quriladi (3-rasm).

1. 
   O‘Z -O‘ZINI TEKSHIRISH VA HISOBOT TOPSHIRISH UCHUN SINOV SAVOLLARI
   
2. 
   Faza rotorli asinxron motorning tuzilishi va ishlash printsipini tushintirib bering.
   
3. 
   Faza rotorli asinxron motorni yurgizish qanday amalga oshiriladi?
   
4. 
   Motorning salt ishlash tavsifi tajribada qanday olinadi va ularning o‘zgarish xarakterini tushintirib bering.
   

5.Motorning qisqa tutashuv tavsifi tajribada qanday olinadi va ularning o‘zgarish xarakterini tushintirib bering.
Xulosa:__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Sana ____________

8-Labaratoriya Ishi
Mavzu: FAZA ROTORLI ASINXRON MOTORNING ISH TAVSIFLARINI TEKSHIRISH
ISHNI BAJARISHDAN MAQSAD
1.1.1 Faza rotorli asinxron motorning ish tavsiflarini tajriba yo‘li bilan olish va uni qurishni o‘rganish.
1.2 ISHNING DASTURI
1.2.1 Motorning ish tavsiflarini ifodalovchi bog‘liqlik P_1,I_1,cos_1,M_2, _,S_, n=f (P₂) larni U₁=U_n=const va f₁=f_n=const bo‘lganda olish.
1.3. ISHNI BAJARISH TARTIBI VA HISOBOT TAYYORLASH BO‘YICHA USLUBIY KO’RSATMALAR
1.3.1 Motorning pasportidagi uning normal ish holatini ko‘rsatuvchi nominal kattaliklar hisobot daftarchasiga ko‘chirib yoziladi.
1.3.2. Motorning tavsiflarini olish uchun 1- rasmdagi sxemadan foydalanamiz. O‘zgarmas tok generatori faza rotorli asinxron motori uchun yuklama bo‘lib hisoblanadi. Ish tavsifini olish tartibi A-2 ishdagi kabi va o‘lchash natijalari 1-jadvalga yoziladi. 1-jadvalda hisoblanishi kerak bo‘lgan kattaliklar A-2 ishidagi formulalar yordamida hisoblanadi va ular yordamida ish tavsiflari P_1,I_1,cos_1,M_2,_,S_,n=f(P₂) quriladi (2-rasm).
1-jadval

O‘lchangan qiymatlar

Hisoblangan qiymatlar

IA

IB

IC

PA

PB

PC

U2

I2

N

P1

I1

P2

S

M2

cos1



O‘Z -O‘ZINI TEKSHIRISH VA HISOBOT TOPSHIRISH UCHUN SINOV SAVOLLARI

1. 
   Faza rotorli asinxron motorning ish tavsifi deb =anday bog’lanishga aytiladi?
   

2.Motorning ish tavsiflari tajribada qanday olinadi?

3 =f(P₂) bog‘lanishning o‘zgarish xarakterini tushintirib bering.

4. 
   S=f(P₂) bog‘lanishning o‘zgarish xarakterini tushintirib bering.
   

5.Faza rotorli asinxron motorning aylanish tezligi qanday rostlanadi?
6.Aylanma diagrammani tajriba yo‘li bilan qanday silib surish mumkin?




Xulosa:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Sana ____________
9-Labaratoriya Ishi
Mavzu: Sinxron generatorning salt ishlash va yuklanish tavsiflarini tekshirish.
1. ISHNI BAJARISHDAN MAQSAD
1.1. Uch fazali sinxron generatorning tuzilishi va ishlash prinsipini o‘rganish.
1.2. Muxtor holda ishlayotgan sinxron generatorning salt ishlash va yuklanish tavsiflarini tekshirish.
2. ISHNI BAJARISH YUZASIDAN TOPSHIRIQLAR
2.1. Sinxron generatorning tuzilishi hamda tajriba qurilmasiga kiradigan barcha asbob va uskunalar bilan tanishing. Stend bilan tanishib, generatorning sxemasiga kiradigan jixozlar va o‘lchov asboblarini aniqlang hamda generatorning pasportida ko‘rsatilgan texnik ma’lumotlar bilan tanishib, ularni hisobot daftariga yozib qo‘ying.
2.2. Sxemani 3- rasmga binoan yig‘ing
2.3.Salt ishlash tavsifi –E_o =f (i_q) ni olish, bunda I₁=0 n=n_n= const yoki f=f_n=const bo‘lishi lozim.
2.4. Induktiv yuklanish tavsifi U=f (i_q) ni olish. Bunda I₁=const, cos=0, n=n_n=const yoki f=f_n=const bo‘lishi lozim.
2.5. Uch fazali qisqa tutashish tavsifi I_qt.=f(i_q) ni olish. Bunda U=0, n=n_n=const bo‘lishi lozim.
2.6. Salt ishlash tavsifidan mashina magnit zanjirining to‘yinish koeffisientini toping.
2.7. Salt ishlash va induktiv yuklanish tavsiflari asosida reaktiv uchburchakni quring va Pote qarshiligi X_p ni toping_.