O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi jizzax politexnika instituti “qishloq xo’jalik mahsulotlarini qayta ishlash” kafedrasi «sut va go’sht mahsulotlarini saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi»

Qaymoq tarkibidagi yog’ miqdorini aniqlash.
Ishning mazmuni:
Qaymoq tarkibida yog’ oqsil qobig’i bilan o’ralgan alohida yog’ sharchalari ko’rinishida bo’ladi. Bu oqsil qobig’i yog’ sharchalarining ajralib chiqishiga to’sqinlik qiladi. Yog’ni ajratib chiqarish uchun oqsil qobig’ini buzish kerak. Kislotali usul orqali aniqlashda kontsentrlangan sulьfat kislotasi ta’sirida oqsilli qobig’ buziladi. Natijada qaymoqning kazein-kalьtsiyli kompleksi kazeinning sulьfat kislotasi bilan birikmasiga aylanadi.
NH₂R (COO)₆Ca₃ + 3H₂SO₄  NH₂R(COOH)₆ + 3CaSO₄
Kazein-kalьtsiyli sulьfat kazein
kompleks kislota
NH₂R (COOH)₆ + H₂SO₄  H₂SO₄  NH₂R(COOH)₆
Kazein sulьfat kazeinning sulьfat kislotasi
kislota bilan birikmasi

Analizda qo’llaniladigan izoamil spirti yog’ sharchalarining yuza qarshiligini kamaytiradi. Buning natijasida yog’ tez ajraladi.

Qaymoq tarkibidagi yog’ miqdori jiromer asbobi yordamida aniqlanadi.
Ishning borishi
Toza va quruk jiromerga avtomat pipetka yordamida zichligi 1,81-1,82 bo’lgan sulьfat kislotasidan 10 ml solinadi. So’ngra jiromerga pipetka yordamida 10,77 ml qaymoq o’lchab quyiladi. Eritma yaxshilab aralashtiriladi va uning ustiga 1 ml izoamil spirti qo’shiladi va yaxshilab aralashtirilib probka yordamida og’zi bekitiladi. Og’zi yaxshilab mahkamlangan jiromer tarkibidagi yog’ moddalarining erishi uchun 60-70 ⁰S haroratda 5 minut davomida suv hammomida saqlanadi. So’ng tsentrifugaga qo’yib 5 minut davomida 1000 ayl./minutda tsentrifugalanadi. Bunda qaymoq tarkibidagi yog’ miqdori ajralib chiqadi va natijasi hisoblanadi.
Ishni olib borish uchun kerakli mahsulot, reaktiv va jihozlar:
Yangi olingan qaymoq, qaymoq uchun jiromer, tsentrifuga, hajmi 10,77 ml bo’lgan qaymoq uchun pipetka, hajmi 10 va 1 ml bo’lgan avtomat pipetkalar, suv hammomi, harorat o’lchagich (100 ⁰S uchun), zichligi 1,81-1,82 bo’lgan sulьfat kislotasi, zichligi 0,810-0,812 bo’lgan izoamil spirti, hajmi 200-250 ml bo’lgan kimyoviy stakan va kolbalar. Qaymoq uchun areometr, hajmi 250-300 ml bo’lgan shisha tsilindr. Qadoq, qog’ozli yoki paxtali filьtr, etalonlar, hajmi 100 ml bo’lgan konussimon kolba, hajmi 10 va 20 ml bo’lgan pipetkalar, titrlash qurilmasi, 0,1 normalli ishqor, fenolftaleinning 1 % li spirtli eritmasi.