O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. E. Mamarajabov, sh sh. Adinayev, R. A. Razzokov

Qatorlar bilan ishlaydigan funksiyalar 
Funksiya 
Bajaradigan ishi  
As S
Simvolning ASCII-kodini qaytaradi 
Chr
ASCII-kodni simvolga o`tkazadi 
InStr, InStrRev
Matn ichidan matnni qidirishni amalgam osiradi 
LCase
Dastlabki qatordagi harf registrini kichigiga 
o`zgartiradi 
Left
Qator boshidan simvollarning ko`rsatilgan sonini 
qaytaradi 
Len
Qatordagi simvollarning umumiy sonini qaytaradi 
(qatorning joriy uzunligi) 
LTrim, RTrim, 
Trim
Simvolli qatorning boshida, oxirida va ikkala 
tomonida joylashgan probellarni olib tashlaydi. 
Mid
Qatorning ixtiyoriy joyidadan berilgan sondagi 
simvollarini qaytaradi 

---

272 
Kommentariya dastur matniga tushuncha berish uchun ishlatiladi. Dastur 
matniga kommentariya kiritish uchun qatorning boshiga yoki kommentariya 
kiritilayotgan matn boshiga (') belgisi kiritiladi. Bu belgidan keyin kelgan ixtiyoriy 
mant kommentariya deb qabul qilinadi, ya’ni Visual Basic ularni transliyatsiya 
qilmaydi
27-§. Delphi dasturlash tili va uning imkoniyatlari 
Delphi dasturlash muhiti 
Delphi -Windows operatsion tizimida dastur yaratishga yo’naltirilgan 
dasturlash muxitidir. Delphida dastur tuzish zamonaviy vizual loyihalash 
texnologiyalariga asoslangan bo’lib, unda dasturlashning ob’ektga yo’naltirilgan 
g’oyasi mujassamlashgan. Delphida dastur Turbo Pascal dasturlash tilining rivoji 
bo’lgan Object Pascal tilida yoziladi. 
Delphi -bir necha muhim ahamiyatga ega bo’lgan texnologiyalar 
kombinatsiyasini o’zida mujassam etgan: 

yuqori darajadagi mashinali kodda tuzilgan komplyator;

ob’ektga yo’naltirilgan komponentalar modellari;

dastur ilovalarini vizual tuzish;

ma’lumotlar bazasini tuzish uchun yuqori masshtabli vosita.
Delphi o’zida bir qancha zamonaviy ma’lumotlar bazasini boshqarish 
tizimlari dasturlash texnologiyalarini ham ma’lumotlar bazasini yaratishda ishlatadi.