O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. E. Mamarajabov, sh sh. Adinayev, R. A. Razzokov

Intel korporatsiyasi 
Intel - INTegrated ELectronics korporatsiyasi 1968 yili Robert Noys (Robert 
Noyce) va Gordon Mur (Gordon Moore) tomonidan yaratilgan bo‘lib, ularga, 
keyinchalik Intel korporatsiyasining Direktorlar kengashi raisi lavozimigacha 
ko‘tarilgan Endryu Grouv (Andrew Grove) ham o‘sha yili qo‘shildi. 1974 yili 
korporatsiyaga uning bo‘lajak prezidenti va bosh boshqaruvchisi Kreyg Barrett 
(Craig Barrett) keldi. 
Biroq, bungacha mikroprotsessorni yaratish borasidagi dastlabki tajribalar dastlab 
Shockley Semiconductor Laboratory firmasi so‘ngra Fairchild Semiconductor 
firmasida (yarim o‘tkazgichlar laboratoriyalari) o‘tkazilgan edi. Noys va Gordon 
ikkala firma xodimlari bo‘lishib, ular yaratishgan Intel, ushbu firmalarda to‘plangan 
tajribalarni tabiiy ravishda o‘ziga mujassam etgan qandaydir alkimyo tarkibga 
o‘xshash korxona bo‘ldi. 
Noys miyasiga sxema yig‘ish mobaynida simlardan foydalanmasdan elementlarni 
bitta kremniyli plastina ustida yig‘ib, o‘zaro ulab ko‘rish g‘oyasi kelgan. 
1959 yili Noys diffuzion integral yoki metall changi purkalgan rezistorlar haqida, 
teskari yo‘nalishga qo‘zg‘atilgan pn-o‘tishlar yordamida asboblarni bir-biridan 
izolyatsiya qilish xususida hamda yuzaga metall changini purkash yo‘li bilan hosil 
qilingan oksidlarda ochilgan teshiklar orqali elementlarni bir-biri bilan ulash 
to‘g‘risida o‘zining birinchi batafsil ma’lumotnomasini havola etdi. Yana bir oy 
o‘tgach, Noys bir nechta elementlarni bitta kristall ustiga joylashtirish g‘oyasi bilan 
o‘rtoqlashdi. Ayni shu fursatdan integral sxema haqidagi g‘oya real voqelikka 
aylandi. Fairchild Semiconductor muvaffaqiyat cho‘qqisiga chiqqan paytda Robert 
Noys va Gordon Mur Intel firmasini yaratish maqsadida o‘z firmalarini tark etishdi. 
O‘sha davrdan e’tiboran Intel firmasi, unda ishlaydigan xodimlar soni 64 
mingdan oshib ketgan, har yili (1997 yil oxirida olingan ma’lumotlarga ko‘ra) 25 

---

61 
milliard dollardan ortiq yillik daromad ko‘radigan, mikroprotsessor ishlab chiqarish 
bo‘yicha dunyoda eng yirik korxonaga aylanib qoldi. 
Hisoblash mashinasining “miyasi” deb nom olgan mikroprotsessor shaxsiy 
kompyuter va boshqa ko‘plab elektron qurilmalarni boshqaradigan bosh organ 
vazifasini bajaradi.