O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. E. Mamarajabov, sh sh. Adinayev, R. A. Razzokov

Tashqi xotira. Tashqi xotira qurilmasi yoki boshqachasiga aytganda, 
tashqi eslab qilish qurilmasi (TEQQ) judaa xilma-xildir. Ularni bir qator belgilar 
bo’yicha tasniflash mumkin: tashuvchi ko’rinishi bo’yicha, konstrukciya tipi 
bo’yicha, ma’lumotlarni yozish va o’qish tamoyili bo’yicha, murojaat qilish usuli 
bo’yicha va h. k.
 
Tashuvchi — ma’lumotlarni saqlash qobiliyatiga ega bo’lgan moddiy 
ob’ektdir.
Tashuvchining tipiga bog’liq ravishda barcha TEQQ larni magnit lentadagi 
yig’uvchilar va diskli yig’uvchilarga ajratish mumkin.

---

105 
Magnit lentadagi yig’uvchilar o’z navbatida, ikki turli bo’ladi: bobinali 
lentadagi yig’uvchilar va kassetali lentadagi yig’uvchilar (strimerlar). SHK da faqat 
strimerlar ishlatiladi.
 
Disklar bevosita murojaat qilinadigan ma’lumotni mashinali tashuvchilarga 
taalluqlidir. «Bevosita murojaat» tushunchasi shuni bildiradiki, SHK qidirilayotgan 
ma’lumot boshlanadigan yoki yangi ma’lumotni yozish lozim bo’lgan yo’lakchaga 
yozish/o’qish kallagi qayerda joylashishidan qatiy nazar bevosita «murojaat qilishi» 
mumkin.
 
Disklardagi yig’uvchilar xilma-xilroqdir: 
— egiluvchan magnit disklardagi (EMDY) yig’uvchilar, boshqachasiga, floppi-
disklarda yoki disketalarda; 
— qattiq magnit disklardagi yig’uvchilar (K, MDI) yoki vinchesterlar; 
— almashinadigan qattiq, magnit disklardagi yig’uvchilar, ularda Bernulli effekti 
ishlatiladi; 
— floptik disklardagi yig’uvchilar, boshqachasiga floptical-yig’uvchilar; 
— o’ta yuqori zichlikdagi yozuvli yig’uuvchilor boshqachasiga, VHD-yig’uvchilar; 
— optik kompakg-disklardagi CD ROM (Compact Disk) yig’uvchilar; 
— CC WORM tipidagi (Continnous Composite Write Once Read Many, bir marta 
yozish-ko’p marta o’qish) optik disklardagi yig’uvchilar; 
— magnit optik disklardagi yig’uvchilar (MODY); 
— raqamli videodisklardagi DVD (Digital Versatile Disk) yig’uvchilar va b.
Diskli yig’uvchilarning tavsiflari 22-jadvaddd keltirilgan.
Izoh. Murojaat qilish vaqti o’rtacha vaqt oralig’i bo’lib, bu vaqt davonida 
yig’uvchi talab qilingan qiymatlarni topadi, o’qish yozish kallagini kerakli yo’lkaga 
to’g’ri keltirish va kerakli sektorni kutish uchun kerak bo’lgan vaqtlar yig’indisi 
ko’rinishiga egadir. Transfer — ketma-ket o’qishdagi qiymatlarni uzatish tezligi. 
Murojaat qilish turlari: o’qish va yozish (O’/YO), o’qish (O’), o’qish va bir martalik 
yozish (O’/1YO).