O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. E. Mamarajabov, sh sh. Adinayev, R. A. Razzokov

 DOS bazaviy bloki. Bu DOS ning markaziy bloki bо‘lib, u operasion tizimning 
asosiy vazifalarini — SHK resurslarini va bajariladigan dasturlarni boshqarishni 
amalga oshiradi.
Bu blokda resurslarni (jumladan, Tashqi qurilmalarni) boshqarish drayverlar 
vositasi bilan boshqarishga nisbatan yuqog‘iroq, darajada, ya’ni drayverlarga 
murojaat qilishni tashkil etish asosida amalga oshiriladi. Ana shu tashkil etishning 
boshida fayl tizimi yotadi.
DOS bazaviy blokining asosini (IBMDOS. COM fayli) yuqori darajadagi 
uzulishlarni qayta ishlovchilar Tashkil egadi; shuning uchun bu blok kо‘pincha 
uzulishlarni qayta ishlash bloki yoki moduli deb ataladi.
Uzilishlarni qayta ishlash moduli IBMDOS. COM (yoki MSDOS. SYS) 
nomiga ega va tizimli diskda joylashgan. IBMDOS. COM SHK ning hamma 
resurslarini mantiqiy darajada (BIOS ni boshqarish darajasiga nisbatan yuqog‘iroq) 
boshqarish (va taqsimlash) dasturlarini о‘z ichiga oladi; xususan, IBMDOS. COM 
da TQ, bilan ishlaganda BIOS drayverlarini qims dasturlar kabi ishlatuvchi, yuqori 
darajadagi uzulishlarni qayta ishlovchi dasturlar joylashadi.

---

149 
IBM DOS. COM ning muhim dasturlari — bu faylli tizimni boshqarish, 
disklar bilan qiymatlarni blokli almashtirish, asosiy xotirani taqsimlash dasturlaridir.
 
Buyruqli processor. Buyruqli processor (BP) foydalanuvchining SHK bilan 
о‘zaro ishini amalga oshiradi. U DOS fayli hisoblanadi va Command. COM 
nomiga ega.
О‘zaro ishlash buyruqlar yordami bilan amalga oshiriladi. Buyruqlar ikki 
tipda bо‘ladi: ichki va tashqi. Ichki buyruqlar BP ning о‘zining tarkibiga kiradi va 
DOS yuklangandan keyin tezkor xotirada joylashadi (rezidentli buyruqlar). Tashqi 
buyruqlar MS DOS tarkibiga kiruvchi.EXE va.COM tipidagi fayllardir.
BP ning asosiy vazifalarilari quyidagilardir: 
1. Klaviaturadan yoki buyruqli fayldan kiritilgan buyruqlarni qabul qilish va tahlil 
qilish.
2. COMMAND. COM faylida mavjud bо‘lgan DOS ichki buyruqlarini bajarish.
3. MS DOS ning tashqi buyruqlarini yuklash va bajarish; DOS imkoniyatlarini 
kengaytiruvchi dasturlar (utilita) va.SOM va.EXE tipidagi amaliy dasturlar.