O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulugʻbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Mobil 
telefonlardan 
foydalanish 
va 
axborot 
almashish 
madaniyati. Mobil telefonlar va boshqa mobil aloqa vositalaridan 
foydalanganda soʻzlashish madaniyatiga, xabarlarni yozish va elektron 
pochtadan foydalanish etikasiga hamda telefon apparatidan foydalanish 
qoidalariga rioya qilish zarur. Telefon orqali nojoʻya soʻzlarni gapirish, 
turli nojoʻya xabarlarni joʻnatishdan saqlanish lozim. 
Mobil texnologiyalar bu uyali aloqa uchun ishlatiladigan 
texnologiyadir. Mobile Code Division Multiple Access (CDMA) 
texnologiyasi soʻnggi bir necha yil ichida tez rivojlandi. Ushbu ming 
yillikning boshidan beri standart mobil qurilma oddiygina mobil telefon, 
GPS-navigatsiya qurilmasi, oʻrnatilgan veb-brauzer va tezkor xabarlar 
mijozi va qoʻlda oʻyin konsoliga aylandi. Koʻpgina mutaxassislarning 
fikriga koʻra, hisoblash texnologiyalarining kelajagi simsiz tarmoqlarga 
ega mobil kompyuterlar sohasida. Planshet kompyuterlari orqali mobil 
kompyuterlar tobora ommalashib bormoqda. Planshetlar 3G va 4G 
tarmoqlarida mavjud.
65
1980-yillarning boshlarida 1G faqat «gʻishtli telefonlar» yordamida 
ovozli aloqa sifatida joriy etildi. Keyinchalik, 1991 yilda 2Gning 
rivojlanishi bilan qisqa xabarlar xizmati (SMS) va multimedia xabarlar 
xizmati (MMS) imkoniyatlari taqdim etildi, bu esa rasmli xabarlarni 
telefon abonentlari oʻrtasida yuborish va qabul qilishga imkon bergan. 
1998 yilda 3G video qoʻngʻiroqlarni va Internetga kirishni qoʻllab-
quvvatlash uchun ma’lumotlarni uzatishning yuqori tezligini ta’minlash 
uchun joriy etilgan. 4G 2008 yilda oʻyinli xizmatlar, HD mobil televidenie, 
videokonferentsiyalar va 3D TV kabi talabgir xizmatlarni qoʻllab-
quvvatlash uchun chiqarildi. 5G texnologiyasi hozirgi kelajak uchun 
rejalashtirilgan. 
65
 https://ru.qwe.wiki/wiki/Mobile_technology 

---

201 
4G tarmoqlari 
4G – bu uyali aloqa foydalanuvchilari uchun taqdim etiladigan uyali 
aloqa xizmatidir, unumdorligi 3G xizmatidan 10 baravar tezroq. 4G mobil 
tarmoqlarining eng muhim xususiyatlaridan biri yuqori tezlikdagi paketli 
uzatmalarning ustunligi yoki kanallardagi trafikning koʻtarilishidir. 2G – 
3G tarmoqlarida ishlatiladigan bir xil kodlar 4G mobil yoki simsiz 
tarmoqlariga nisbatan ham qoʻllaniladi, juda qisqa uchqunlarni aniqlash 
ularning qisman yomon korrelyatsion xususiyatlari tufayli jiddiy muammo 
boʻladi. Soʻnggi tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, ochiq tizimlararo ulanish 
(OSI) modeli asosiga qurilgan koʻp qatlamli an’anaviy tarmoq arxitekturasi 
4G uyali tarmoq uchun unchalik mos kelmasligi mumkin, bunda qisqa 
paketli amaliyotlar kanallardagi trafikning asosiy qismi egallab oladi. Har 
xil uyali telefonlardagi paketlar turlicha kanal xususiyatlariga ega 
boʻlganligi sababli, qabul qiluvchi juda qisqa vaqt ichida barcha zarur 
algoritmlarni, jumladan kanalni baholash, barcha yuqori qatlamlar bilan 
oʻzaro aloqa va boshqalarni bajarishi kerak.