O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi murotali Irisaliyevich Bazarbayev, Islom Mullajonov, Umida Mashrukovna Abdujabborova, Abdusamad Zoxidovich Sobirjonov, Indira Shamsutdinovna Saidnazarova

1.4 rasm Sirqish tokining zanjirining sxematik ko’rinishda
H am birinchi, ham ikkinchi hollarda shunday choralarni ko‘rish kerakki, ular apparatning korpusiga tekkan kishilarni tok urishidan xalos etsin. Bu masalalarni bir muncha mukammalroq ko'rib chiqamiz.Korpusga o‘tadigan sirqish tokining kuchi, har qanday o'tkazish kabi Om qonuniga asosan kuchlanishga va zanjirning qarshiligiga bogliq boladi. Sirqish tokining zanjiri sxematik ravishda 1.4- rasmda ko‘rsatilgan. Bu yerda birinchi apparatning korpusi, uning ichida transformator, uning ikkinchi birlamchi o‘ramli, uchinchi tarmoqning kuchi kuchlanish manbaiga ulangan.To‘rtinchi transformator ikkilamchi o‘rami apparaturaning ishchi qismi bilan o‘ralgan (bu rasmda ko‘rsatilmagan).
Tarmoq yerga ulangan bolishiga yoki boimasligiga bog‘liq bo‘lmay har doim yerga nisbatan birmuncha o'tkazuvchanlikka ega boladi, u izolatsiya va yerga ulanish aktiv (omik) qarshiligi R_ebilan va tarmoq simlari hamda yerning sig‘imi C_e— bilan aniqlanadi. Tarmoq va korpus orasidagi elektr o'tkazuvchanlik ishchi izolatsiyaning omik qarshiligiga va apparatning kuchlanish ostida bo‘lgan ichki qismlari hamda korpusi orasidagi sig'imiga, yani R_sirva C_sir ga bog‘liq bo‘ladi. Bu elementlaming barchasi sochilgan parametrlar bo‘lgani va rezistorlar kondensatorlar sifatida bo‘lmaganligi tufayli 1.4- rasmda punktir bilan tasvirlangan.
Rasmdashtrixpunktirchiziqbilanapparatyokiasbobningkorpusigategibturganodamorqalio‘tuvchi, sirqishtokiningyo‘liko‘rsatilgan.Agarbemorzanjiri (konturi) korpusdaizolatsiyaqilinganbo ‘lsa, uholdayanaalohida, bemorgasirqishtokihambo‘ladi.Sirqishtokiningkuchitibbiyotapparaturasiningeksplutatsiyaxavfsizligigamuhimta’sirko‘rsatganiuchunbundaybuyumlarniloyihalashvatayyorlashdayo‘lqo‘yilishimumkinbo‘lgantokkuchiniasbobvaapparatlarninghamnormalishlatilishida, hamfaqatbirginabuzilishro‘ybergandahisobgaoladilar. Birgina buzilish deganda, elektr tokining urishiga qarshi himoya vositalaridan birining ishdan chiqishi tushuniladi.
Elektr havfsizlik shartlariga ko‘ra birgina buzilish odam uchun to‘g‘ridan to‘g‘ri havf tug‘dirmasligi kerak. Mumkin bo‘lgan sirqish tok kuchlarini elektrotibbiyot buyumlarining xillariga va bu mahsulotlarning tok urishidan himoya darajasiga qarab ajratiladi. Ularning to‘rt xili mavjud:
H—himoya darajasi normal bo‘lgan buyumlar: bunday himoya uy-ro‘zg‘or asboblarining himoyasiga ekvivalentdir.
В — himoya darajasi yuqori bo‘lgan buyumlar.
BF — himoya darajasi yuqori bo‘lgan va ishchi qismi izolatsiya qilingan buyumlar.
CF — Himoya darajasi yuqori bo‘lgan va ishchi qismi izolatsiya qilingan buyumlar. Bu xilga, albatta, xususan ishchi qismi yurak bilan elektr kontaktda bo‘lgan buyumlar kiradi.