O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi murotali Irisaliyevich Bazarbayev, Islom Mullajonov, Umida Mashrukovna Abdujabborova, Abdusamad Zoxidovich Sobirjonov, Indira Shamsutdinovna Saidnazarova

1.6 rasm Apparat yoki asbobning chiziqli fazali kuchlanish bilan ta’minlanishi
Shuni ta’kidlash kerakki,’ R _i—qarshilik kattaligi tufayli tokni korpusga urishi, saqlagich yoyilib ketishi uchun avariya tokini vujudga keltirmaydi,shuning uchun bunday buzilish ishlovchiga sezilmasdan qolaveradi.

Agaryonidaboshqachiziqlisimdan (boshqafazadan) korpusgatokurganapparat (asbob) turganbo‘lsa, uholdaikkalaasbobkorpuslariorasidachiziqlikuchlanishpaydoboladi.Birvaqtningo‘zidabundaykorpuslargategishjudahavfli.

1.8 rasm himoyalinolgaulash

H ozirgivaqtdako'pinchaneytraliyergaulanganuchfazalitarmoqlardanfoydalanilmoqda.Buholdahimoyalovchiyergaulashningsamarasikam.Haqiqatanham, yergaulashyaxshibo‘lganda (1.7- rasm) R_i— kichik,U_F — kuchlanishqarshiliklarorasidataqsimlanadivakorpuslarbilanyerorasida 0,5U_Fgatengbolgankuchlanishbo‘ladi. Buodamuchunhavflidir. Muhimitokurishdasaqlagichkuyadi, lekinbubirdanigayuzbermasligiyoki ,,avariya“tokkuchiningkamligitufayliumumanyuzbermasligimumkin. Saqlagichishlabturishiuchunboshqaturdagihimoyadanfoydalaniladi— himoyalinolgaulash, bundaapparatningkorpusinisimlaryordamidatarmoqsiminingnolibilanulanadi (1.8- rasm).
Korpusgatokurganholdaqisqatutashishro‘yberadi (shtrixpunktirbilanko'rsatilgan), saqlagichkuyadivaapparaturakuchlanishmanbaidanuziladi. Nol simining uzilib ketishi ehtimolligi har qachon bo‘lishi tufayli neytral yerga bir necha joylarda ulanadi.
Aytilganlardan xulosa qilib, yana shuni ta ’kidlaymizki, himoyali yerga ulash yoki nolga ulash—izolatsiylangan neytrali tuzilmalarda tarmoqli apparaturaning yerga ulangan qismlari bilan tutashishi natijasida odam tanasi orqali o‘tuvchi havfsiz tok kuchini, neytralli yerga ulangan tuzilmalarda esa apparaturaning elektr tarmog‘i avtomatik uzishini ta’minlashlari kerak.
Biroq har qanday elektr tibbiyot apparaturasi ham yerga ulash yoki nolga ulash bilan mustahkam himoyalanmagan.Ta’minlovchi tarmoqning tok urishidan qo‘shimcha himoya choralariga ko‘ra apparatura to‘rt sinfga bo‘linadi: 1) buyumlar, ularda asosiy izolatsiyadan tashqari,tegish oson bo'lgan metall qismlarda kuchlanish ta’minlovchi bilan yerga ulash(nolga ulash)ni o‘zaro tutashtirish ko'zda tutiladi. Buni, masalan, uch simli tarmoq shnuri va uch kontaktli vilka yordamida qilish mumkin. Shnurning ikkita simi kuchlanish hosil qilish uchun, uchinchisi esa yerga ulovchi bo‘lib xizmat qiladi. Vilkani rozetkaga kiritganda avval yerga ulash, keyin esa kuchlanish tarmog'i birlashadi.
01 —buyumlar, ular birinchi sinf mahsulotlaridan shu bilan farq qiladiki,ulardan alohida, tegish oson bo'lgan metall qismlarni yerga ulaydigan (nolga ulaydigan) qurilmalar bilan biriktirish maqsadida qo'shimcha qisqich (klemma) bo'ladi. 1.5- b rasmda kimyoviy yerga ulash (nolga ulash) ko'rsatilgan. 01 —sinfdagi buyumlarni qo'llash vaqtinchalik bo'lib, keyinchalik bu mahsulotlarni birinchi sinfga tegishliligi bilan almashtirish kerak.
II— buyumlar asosiy izolatsiyadan tashqari qo'shimcha izolatsiyaga ham
ega bo‘ladi. Asosiy va qo'shimcha izolatsiya o'rnida oshirilgan izolatsiya bo'lishi mumkin. Bu sinfdagi apparatlarda kimyoviy yerga ulash uchun moslamalar yo'q. 1.5- b rasmda bu sinf mahsulotlari tarmoq shnurlarini (yoki kabelni)
kirgizilishi ko‘rsatilgan.
Ill — Mahsulotlar, ular 20 V dan katta bo'lmagan o'zgaruvchan kuchlanishi yoki 50 V dan oshmaydigan o'zgarmas kuchlanishni izolatsiyalangan tok manbaidan ta’minlashga mo'ljallangan bo'lib, kattaroq kuchlanishli tashqi yoki ichki zanjirga ega bo'lmagan buyumlardir. Bu sinfdagi mahsulotlar ham kimyoviy yerga ulash uchun moslamalarga ega emas.
Yuqorida faqat elektr tibbiy appratlari bilan ishlashda elektr xavfsizligini asosiy masalalari ko'rib o'tildi.Baxtsiz hodisalarga olib keluvchi har xil vaziyatlarda elektrtexnik izoh berish qiyin bo'lgani uchun bir necha umumiy ko'rsatmalar bilan chegaralanamiz.
— asboblarga bir vaqtning o'zida ikkala qo'l tana qismlari bilan tegmang;
— ho'llangan nam polda, yerda ishlamang;
— elektr apparatlarda ishlanganda trubalarga (gaz, suv isitish), metallar konstruksiyalarga tegmang;
— bir vaqtning o'zida ikkita apparat (asboblar) ning metall qismlariga tegmang:
Bemorga ulangan elektrodlar yordamida davolash tadbirlari olib borilayotganda elektr havfsizlik holatini vujudga keltiruvchi ko'p variyantlarni (kasalni isitish batareyalariga, gaz va suv o'tkazish truba va kranlarga tegishini, qo'shni apparatura korpusi orqali tutashishni va h.k.) ko'zda tutish qiyin, shuning uchun berilgan davolash tadbirlarini o'tkazishda yo'l-yo'riqqa amal qilgan holda, ulardan chetga chiqmaslik kerak.