O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti
Omuxta emning ozuka kiymatini baxolash
Download 1.48 Mb. Pdf ko'rish
|
un yorma va omuxta em texnologiyasi (2)
|
7. Omuxta emning ozuka kiymatini baxolash.
Kishlok xujalik xayaonlari va kushlarning me’yorlangan ozukasining ilmiy asoslari. Omuxta emning ozuka kiymatini baxolash omuxta emning xazm bulishi xayvonlar ustida bajariladigan maxsus tajribalar asosida aniklanadi. Omuxta emning aloxida ozuka moddalarning xazm bulishi foizlarda ifolanadi. Turli 81 xayvonlarda xazm kilish apparatining tuzilishi turlicha. Shuning uchun aloxida turdagi xayvonlarning bir xildagi omuxta emni xazm kilish xar xil. Xar bir omuxta emning ozuka kiymati oziklantirishning oxirgi natijasi, ya’ni maxsuldorligir bilan tavsifladi. Omuxta emning va ozuxta maxsulotlarning ozuka kiymati ozuka birligi xisoblanadi va u namligi 13%, xajmiy ogirligi 450 – 480 g/m 3 bulgan 1 kg sulining ozuka kiymatiga ekvivalentdir. Xayvonlar ozukasida oksilning muxim axamiyat kasb etishini xisobga olgan xoda ozuka maxsulotlarini baxolashda ozuka birligi bilan bir katorda xul protein mikdori kursatkichi kullaniladi. Omuxta emni baxolashda ozuka birligi soni 100 kg omuxta emga nisbatan olinadi, xul protein mikdori esa % larda ifodalnadi. Parrandalar uchun emning ozuka kiymati 100 g emlagi kilokaloriyada ifolangan almashinadigan energiya mikdori bilan baxolanadi: Omuxta emdagi mikdori va organizmning foydalanish darajasiga kura energiya yalpi (jami), almashinadigan va maxsulotdor turlarga bulinadi. Organizmdan tashkarisida emning yonishdan xosil bulgan umumiy issiklikning mikdori yalpi energiya deyiladi. Almashinadigan energiya bir kismi organizmda almashinadigan jarayonlarni ta’minlashda, kolgan kismi – sof, yoki maxsulotdor energiya – maxsulotning xos bulishiga sarfladi. Almashinadigan energiya mikdori buyicha omuxta emni baxolash nisbatan oddiy va anik usuldir. Bu usul emning kanday energiya mikdori parranda organizmning usishiga, tuxum xosil kilishiga, tana xaroratini boshkarishiga va boshka fiziologik jarayonlarga sarflanishni kursatadi. Muynali xayvonlar ozuka kiymati 100 g omuxta emning kaloriyligi bilan, xul proteni, kletchatka va mikrokushimchalar mikdori bilan baxoladi. Shuningdek, omuxta emning ozuka kiymatini baxolashda aloxida aminokislotalar, kletchatka, minerallar va vitaminlar mikdori xam xisobga olinadi. Bundan tashkari, omuxta em sifatining texnologik kursatkichlari: yanchish kattaligi, boshokli usimliklarning butun uruglari mikdori, metallomagnit aralashmalar mikdori kabilar mavjud. Jadval-1 Omuxta em va OVK ishlab chikarishda kullaniladigan asosiy turdagi x/a larning ozukaviyligi, % № Xom ashe turi. 100 kg emdagi ozuka birligi 100g dagi energiya almashi- nuvi Xul protein Xul eg Klet chatk a Mineral elementlar Sa R Na 1 Makkajuxori 130 328 8,0 4,2 2,2 0,03 0,31 0,03 2 Bugdoy 118 291 11.5 2.1 3.5 0.04 0.47 0.11 3 Arpa 113 267 11.6 2.7 5.5 0.06 0.34 0.04 4 Suli 98 257 11.0 4.7 10.3 0.12 0.35 0.17 5 Kobiksiz suli 136 295 12.8 4.7 5.3 0.03 0.14 0.08 6 Javdar 111 270 12.3 2.0 2.2 0.08 0.34 0.01 7 Ok juxori 115 300 11.2 2.8 3.0 0.01 0.24 0.06 8 Sholi 114 267 8.0 2.37 9.0 0.07 0.21 0.03 9 Singach 134 330 9.0 1.48 1.0 0.01 0.09 0.03 82 gurunch 10 Nuxat 110 228 21.5 1.9 5.4 0.14 0.32 0.07 11 Soya 131 300 33.2 16.9 5.0 0.14 0.59 0.34 12 85%li donli 87 211 9.1 3.5 5.2 0.06 0.34 0.05 13 Ozukabon suli uni 136 295 12.6 4.4 7.5 0.11 0.34 017 14 Ozukabon arpa uni 147 305 12.0 2.3 5.3 0.06 0.48 0.08 15 Bugdoy ke- chagi 72 183 15.5 42 9.1 0.13 1.11 0.21 16 Maisli ozuka 112 255 21.9 5.0 6.0 0.60 0.80 0.12 17 Kungabokar kunjarasi 110 288 39.8 7.5 13.3 0.30 0.82 0.94 18 Paxta kunjarasi 106 259 30.0 7.3 13.0 0.31 0.97 0.24 19 Soya kunjarasi 125 315 38.2 7.2 5.3 0.34 0.89 0.05 20 Kungabokar shroti 104 267 38.6 3.6 14.1 0.33 0.82 0.94 21 Paxta shroti 106 255 39.0 1.3 12.7 0.24 1.15 0.35 22 Soya shroti 119 298 40.5 1.0 6.2 0.55 0.70 0.51 23 Ozuka achitkisi 107 282 40.0 1.3 0.73 2.03 1.26 0.13 24 OVK 92 278 49.0 0.3 0.60 0.38 0.57 0.30 25 Kuruk egsizlantirilgan sut 124 308 34.0 1.0 - 1.29 0.98 0.54 26 Melassa 75 178 9.9 - - 0.25 0.02 0.17 27 Pichan uni 75 187 20.0 2.7 2.2 1.3 0.19 0.6 28 Gusht suyagi uni 71 265 37.0 12.8 2.5 13.5 6.5 2.00 29 Balik uni 82 276 47.0 2.2 - 8.0 6.4 2.70 30 Bur, oxak - - - - - 33.0 - - 31 Fosfat - - - - - 48.0 41.0 - 32 Tuz - - - - - - - 40.0 33 Ozukabon eg 350 871 - 98.0 - - - - Omuxta emning sifati davlat standartlari va texnik shartlar asosida me’yorlashtiriladi. Omuxta emning belgilanishiga kura (yirik shoxli xayvonlar, buzoklar, gushtga bokiladigan chuchkalar, jujalar, tuxum kuyuvchi tovuklar va boshkalar uchun) undagi xamda turli ozuka maxsulotlarning ozuka kiymati keng doirada uzgaradi 1 – jadval. Xar xil turdagi va yoshdagi xayvonlarning omuxta emiga aloxida komponentlarning maksimal kiritilish me’yorlari urnatilgan. Download 1.48 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|