O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

5. Tariq donining turlari va sifat ko’rsatkichlari. 
Tariq  donidan  silliqlangan  uch  navli  (oliy,  birinchi  va  ikkinchi)  yorma  ishlab 
chiqariladi. 
Silliqlangan  tariq  yormasi  bu  gul  qobiq’i,  meva  va  uruq’  qobiq’i,  murtak  va 
qisman  aleyron  qatlamdan  ajratilgan  tariq  maq’izini  tashkil  qiladi.  Tariq  yormasi 
o’zining iste’molbop xossalari va tez pishishi bilan ajralib turadi. Tariq yormasini 
pishirganda  uning  hajmi  olti-etti  barobar  oshadi,  bo’tqasi  yaxshi  ta’mi,  rangi, 
konsistenstiyasi va tez hazm bo’lishi bilan tavsiflanadi. 
Tariq  donining  oqsil  moddasi  yuqori  biologik  qimmatga  ega  emas,  chunki 
uning  tarkibida  lizin,  metionin  va  triptofan  aminokislotalarining  miqdori  etarli 
emas. Tariq yormasini tarkibida lipidlarning ko’pligi yormani saqlash muddatlarini 
kamaytiradi. 
Yorma  ishlab chiqarishda tariq donining  to’rtta xili qo’llaniladi. Yorma  ishlab 
chiqarishda  qimmatli  tariq  doni  deb  oq  va  oq-sariq  rangli  plyonkali,  hamda  qizil 

---

 
71 
rangli  gul  plyonka  bilan  qoplangan  don  navlari  hisoblanadi.  Donning  plyonkasini 
miqdori 20 % oshmasligi kerak. 
Yadroning 
konsistenstiyasi  ham  asosiy  texnologik  ko’rsatkichlardan 
hisoblanadi. Shaffofsimon  yadroli tariq  navlari  yuqori  mustahkamligi bilan ajralib 
turadi,  qobiq  ajratish  va  silliqlash  jarayonlarida  kamroq  maydalanadi.  Yirik  va 
aylana  shaklidagi  tekislangan  tariq  doni  navlari  yaxshi  texnologik  xossalariga 
egadir. 
Tariq  donini  gul  plyonkalari  yadro  bilan  birga  o’smagan  bo’lib,  qobiq 
ajratishda  engil  ajratiladi.    Namligi  13,5...14,5  %  bo’lgan  tariq  doni  qayta 
ishlaganda yormaning chiqishi ko’p bo’ladi.