O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

Uslubiy  ko’rsatmalar.  Ishni  3-4  talaba  bajarib,  ish  jarayoni  6  soat  davom 
etadi.  Yuvish  uskunasining  ishini  nazorati  qilish  uchun  donga  ishlov  berishdan 
oldin  va  ishlov  berilgan  so’ng  namuna  olinadi.  Shu  namunadan  urilgan,  singan 
donlar aniqlash uchun yuvishdan oldin va so’ng 50 g namuna olinadi. 
Namuna qo’shimcha standart talabi bo’yicha kul moddasi aniqlanadi. Tahlil 
vaqtini qisqartirish uchun Mg (CH
3
COO
2
) spirt aralashmasi qo’llaniladi. 
Bunda  har  ikki  namunadagi  don  namligi,  siniq  donlar  kul  moddasi  miqdori 
solishtiriladi va xulosa chiqariladi. 
Donni  yuvib  bo’lgandan  so’ng  suvni  quruq  qoldii  asosida  nazorat  qilinadi. 
Chiqindilarni  suv  bilan  birga  ketib  qolgan  qismini  topish  uchun  ularning  miqdori 
(x
1
) formula bilan topiladi. Bu chiqindilar III kategoriyalidir. 
(
)
100
*
*
1
m
n
l
Q
х
−
=
  (1) 
bu erda: Q- ishlov berilgan don miqdori, t; 
 
 
   l – 1t donni yuvishga sarflangan suv miqdori, 
 
 
   n – yuvish mashinasida hosil bo’lgan quruq qoldiq,% 

---

 
91 
 
 
   m – suvdagi (yuvishdan oldin) quruq qoldiq, %. 
Suvdagi  quruq  qoldiq  quyidagi  usulda  aniqlanadi:  don  yuvish  uskunasidan 
250  sm
3
  suv  olinadi.  Olingan  namuna  suvni  45-60  min  tindirilib,  qoldiini  ajratib 
olib,  uni  140
0
S  temperaturada  15  min  quritiladi,  so’ng  tortilib,  quruq  qoldiq  % 
ifodalanadi.  Xuddi  shu  usulda  yuvish  mashinasida  ishlov  berishdan  oldin  olingan 
namunadagi  suv  qoldii  ham  aniqlanadi.  Quruq  qoldiq  sifati  kul  moddasi  orqali 
nazorat qilinadi, u esa 15% dan oshmasligi kerak.