O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti «ekologiya»

1-Patron, 2-ikki bo’g’imli patron, 3-uch bo’g’imli patron.
Tajribani boshlashdan oldin gazanalizatorning germetiklik holatini tekshirib ko’rish lozim. Buning uchun shtok boshchasi ostida ko’rsatilgan raqamlardan hoxlagan bir holatni tanlab olinadi. Shtok boshchasidan bosib, fiksator ignasining uchi kanalcha yuqorisidagi chuqurchaga tushib tovush chiqargunga qadar bosiladi. Gazanalizatorning tashqi rezina nayi egilib, qisqich yordamida qisib qo’yiladi. Shundan so’ng fiksator tortib bo’shatiladi. Shtokning birlamchi siljishidan so’ng 10 minut davomida unda sezilarli siljish bo’lmasa gazanalizator germetik hisoblanadi.
4. Indikator va fil'trlovchi trubkalar tayyorlash birinchi laboratoriya ishining ikkinchi bo’limiga binoan bajariladi.
4.1.Indikator trubkalari tayyorlash.
Indikator trubkalari tayyorlash uchun shisha naylar avval xrom eritmasi bilan, so’ngra suv bilan yuvilib 120-130⁰S haroratda quritiladi. Quritilgan shisha naylar esa eksikatorda saqlanadi. Shisha nayning (rasm 2.) bir tomondan metall tayoqcha ikkinchi tomonidan shtir yordamida paxta-tiqiladi. Paxta tikish, shtir va metall tayoqcha orasiga olinib 2-3 m bulguncha jipslashtiriladi. So’ngra tayoqcha chiqarib olinib, oltingugurt oksidiga mos indikator poroshogi ampulasi sindiriladi va voronka yordamida shisha nay to’lguncha solinadi. Ampula tagida qolgan ortiqcha indikator poroshogi o’z xossasini o’zgartirmasligi uchun tezlik bilan berkitiladi yoki boshqa ampulaga bo’shatib payvandlanadi. Shisha nayni tik holda ushlab metall tayoqcha bilan yengil urish orqali undagi poroshok jipslashtiriladi. Uning qalinligi 68-70 mm bo’lishi kerak. Yetarli darajada jipslashgan indikator poroshogiga havo namunasi taьsir ettirilganda, uning rangi 2-jadvalda talab etilganidan farq qiladi yoki noaniq chegaraga ega bo’ladi, rang chegaralarini kuzatish esa qiyinlashadi. Shisha naydagi indikator poroshogining normal jipslashganligi yoki yetarli darajada jipslashmaganligini shtok harakati davomida eshitiladigan tovush bilan ham nazorat qilish mumkin. Agar fiksator ignasini uchi shtokning pastki chuqurchasiga yetmasdan 1-jadvalda talab etilgan vaqtdan oldinroq to’xtasa demak, shisha naydagi poroshok kuchli jipslashgan yoki aksincha bo’ladi.
Tayyor bo’lgan indikator trubkalari yaxshilab berkitiladi va shtativlarga joylashtirilib quruq, yot gazlarsiz, yaxshi shamollantirib turiladigan xonalarda saqlanadi. Tayyor bo’lgan indikator trubkachasidagi poroshok havo taьsir etishiga yo’l qo’ymaslik maqsadida ular faqat o’n donadan tayyorlangani ma’qul.
Indikator trubkalarini qayta ishlash undagi ishlatib bo’lingan tampon metall tayoqcha bilan olib tashlanib, poroshok to’kib yuboriladi va yuqoridagi aytib o’tilgan kabi yuviladi.
Shu narsaga alohida e’tiborni qaratish lozimki, trubkalarni tayyorlayotganda har bir gaz uchun mo’ljallangan reagentlar(poroshoklar) aynan shu gaz uchun ishlatilishi kerak. Aks holda kuzatilgan maqsadga erishib bo’lmaydi.
Indikator trubkalarini tayyorlash yo’li barcha gazlar uchun bir xil usulda bajariladi.