O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti

b) Itburundoshchalar—Rosoideae 
Bu oilachaga o’t, chala buta va buta o’simliklar kiradi. Barglari 
patsimon, murakkab yoki o’yilgan oddiy, yonbargchali. Poyasi ko’pincha 
tikanli. Gulko’rg’oni murakkab, changchilar soni ko’p, urug’chisi bitta 
yoki ko’p meva bargchadan tashkil topgan. Gul o’rni botiq yoki qavariq. 
Tugunchasi ustki yoki o’rta. Mevasi yong’oqcha yoki murakkab danakchali 
meva. 
Itburun namatagi. 1-gulli novda; 2-gulining bo’yiga kesimi; 3-urug’chi; 4-5-
meva va uning bo’yiga kesimi; 6-gul diagrammasi 
 
v) Olmadoshchalar—Pomoideae 
Bu oilachaning vakillari daraxt va buta o’simliklardir. Ularning 
barglari, oddiy, ba`zan murakkab, yonbargchali. Gulkosacha va gultojbargi 
5 tadan, joylashgan. Changchilari soni ko’p. Urug’chisi bitta, ba`zan 2-5 ta 
mevabargchadan iborat. Gul o’rni botiq. Tugunchasi ostki, mevasi 
sersuv soxta meva. 
g) Olxo’ridoshchalar —Prunoideae 
Olxo’ridoshchalar vakillari daraxt va buta o’simliklardir. Barglari 
oddiy, butun, poyaga ketma—ket joylashgan. Gulko’rg’oni murakkab, 5 
tadan joylashgan. Changchilari 10 
— 20 ta. Urug’chisi bitta 
mevabargchadan hosil bo’lgan. Tugunchasi ustki. Mevasi quruk yoki 
sersuv, danakcha. 
Ahamiyati. Atirguldoshlar oilasining ko’pchilik vakillari oziq —
ovqat o’simligi hisoblanadi. Ularning mevasini tarkibida qand moddalari, 
har xil organik kislotalar, vitaminlar va efir moylari uchraydi. Shuningdek 
bir qancha turlari tibbiyotda dori tayyorlashda, manzarali o’simlik sifatida 

---

131 
istirohat bog’larida ekib o’stirib kelinmoqda. 
 
Ishning bajarish tartibi va topshiriqlar: 
1. Gerbariy na`munalaridan foydalanib, Atirguldoshlar oilasining 
umumiy morfologik belgilari bilan tanishing va oilachalarning bir — 
biridan farqlang. 
2. Har bir oilacha vakillaridan birini alohida ajrating, ularning bargiga 
(oddiy yoki murakkabligiga), to’pguliga, ayniqsa gul qismiga kosachabarg, 
gultojbarg, changchi, meva xillariga e`tibor bering va ularning rasmlarini 
chizing. Gul formulalarini tuzing; 
a) Tubulg’idoshchalar. * 
Ca
(5)
Co
5
A
(oo)
G
(5) 
b) Itburundoshchalar. * Ca
(5)
Co
5
A
(oo)
G
oo
v) Olmadoshchalar. * 
Ca
(5)
Co
5
A
(oo)
G
(
5
-
1
)
g) Olxo’ridoshchalar * 
Ca
(5)
Co
5
A 
5,oo
G(
1
)