O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi namangan davlat universiteti o‘zbek tilshunosligi kafedrasi

[WP_m,WP_m] tipik ko’rinishli gaplarda mustaqil kesimlik shakli (MKSH)dagi gaplar birlashtiriladi. Birlashish intonatsion va mazmuniy omil asosida, ko’p hollarda bog’lovchi vositasida amalga oshiriladi.
[WP_m, WP_m] tipik ko’rinishli qo’shma gapni tashkil etuvchi sodda gap orasida turli ma’noviy munosabat mavjud bo’ladi. Masalan, mazkur qolip asosidagi O’qituvchi keldi, dars boshlandi gapida quyidagi rang-barang munosabatlar bor:
a) uzilishli birin-ketinlik;
b) uzilishsiz birin-ketinlik;
v) payt munosabati;
g) natija munosabati;
d) sabab munosabati va hokazo. Bu munosabat har bir gapning tarkibidagi (W) va (P_m) lar, qo’llangan bog’lovchi vositaning ma’no va vazifalari bilan bog’liq, bevosita sintaktik strukturaga daxldor emas. CHunki bir fikrni turli sintaktik shaklda, turli fikrni bir sintaktik shaklda berish mumkin bo’ladi.
Demak, [WP_m,WP_m] tipik ko’rinishining umumiy xususiyatini quyidagicha belgilab olamiz: [WP_m,WP_m] bu mustaqil sodda gap sifatida qo’llana oladigan birdan ortiq gapning nutqda ma’lum bir bog’lovchi vosita bilan o’zaro bog’lanishi va bitta tugal ohangga, bitta gap to’xtamiga ega bo’lishi. Ma’lum bo’ladiki, [WP_m, WP_m] [WP_m-WP_m] umumiy qolipining oraliq bir ko’rinishi sifatida lison va nutqqa daxldor bo’ladi. [WP_m,WP_m] tipik qurilishli gap (W) va (P_m), shuningdek, (S) xususiyatiga ko’ra farqlanadi.
[WP_m,WP_m] tipik ko’rinishli gapni ular kengaytiruvchilarining xususiyati (tuzilishi, ifodalanishi), bog’lovchi vositalarining xossalari asosida ham yanada kengroq va batafsilroq tavsiflash mumkin.