O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti

2. Internet manzillari, qaydnomalari. 
Internet manzillar. Internet yoki xar qanday boshqa TCP/IP li tarmoqlarga ulangan xar 
bir komp’yuter bir –birini «tushunadigan» bo`lishi kerak. Ushbu xolat bo`lmasa, tarmoq 
habarlarni sizning komp’yuteringizda qanday yuborishni bilmaydi.
Agar bir va bir nechta komp’yuterda bir xil identifikator bo`lsa, tarmoq habarni yubora 
olmaydi. Internetda komp’yuter tarmoqlari (KT) Internet manzili yoki aniqrogi IP-manzilini 
belgilash bilan aniqlanadi. IP manzili 32 bit uzunlikda va xar biri 8 bitdan iborat turt qismdan 
tashkil topgan va xar bir qismi 0 dan 255 gacha bo`lgan kiymatlarni qabul qiladi. qismlar bir-
biridan nukta orqali ajratiladi. Masalan, 232.25.234.456 yoki 147. 120. 3. 28 lar IP da ikkita xar 
xil manzilni belgilaydi. Internet tarmoq manzili xakida gap ketganda, odatda IP manzili 
tushuniladi. Agar IP - manzilida barcha 32 bit ham foydalanilsa, u xolda turt milliarddan ko`p 
mumkin bo`lgan manzillar paydo bo`lar edi. Lekin ba`zi bir manzillar birlashmalarning maxsus 
maksadlari uchun zaxiraga olib qo`yiladi. IP manzili ikki qismdan iborat bo`ladi: tarmoq manzili 
va uning xost manzili. IP manzilning ushbu tuzilishiga asosan xar xil tarmoqlardagi komp’yuter 
nomerlari bir xil bo`ladi. SHuni aytish joizki, manzillarni sonli belgilash komp’yuter uchun 
tushunarli bo`lsada, foydalanuvchi uchun aniq ma`lumotni bermaydi. SHuning uchun ham 
kundalik xayotda odatda adreslashning domen usuli foydalaniladi. Xost komp’yuterlar 
Internetning server xizmatini bajaruvchi komp’yuterlardir.[1.826] 
Xost sistema (komp’yuter) Internet bilan bog`langan aloka habarlarini oluvchi va uni mos 
aloka bulimlariga jo`natuvchi komp’yuterdir. ko`p xollarda xost komp’yuter lokal tarmog`idagi 
oddiy komp’yuterga o`xshagan bir komp’yuterdir. Umumiy xolda u Internet provayderi 

---

79 
vazifasini bajaruvchi tashkilot modemi orqali ulangan komp’yuterdir. Xost komp’yuterlarni 
nomlash oddiydir. Misol uchun [e-mail] elektron pochta adresida silk.org 
tarmog`iga mansub domen bo`lsa, tash-su esa elektron pochta xost sistemasining programmalari 
bajariladigan komp’yuter nomidir. Domenning eng yuqori pogonasidagi so`z (bizning 
misolimizda org) uning sinfini aniqlaydi. U xizmat turi yoki geografik joylashganiga qarab 
belgilanadi. Masalan: