O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti

edu 
(education) 
Ta`lim muassasalari; 
com 
(comertial) 
Tijorat muassasalari; 
org 
(organization) 
savdo-sotik 
bilan 
bog`lik 
bulmagan (davlat) muassasalari; 
gov 
(goverment) 
Xukumat muassasalari; 
Net 
(network) 
Telekommunikatsion va ma`lumot 
xizmatlarini kursatadigan muassasalar; 
int 
(international) 
Xalkaro muassasalar; 
mil (millitary) 
Xarbiy 
muassasalarga 
oid 
ma`lumotlarni bildiradi. 
Quyidagilar (yuqori domenlar) geografik belgilar bo`yicha tuzilganligini bildiradi 
Uz 
Uzbekiston 
Ru 
Rossiya 
Uk 
Buyuk 
Britaniya 
Ca 
Kanada 
va xokazo. 
Bundan tashqari, xozirgi kunda mamlakatlar kodi va ularning kommunikatsion 
imkoniyatlari sistemasi ishlab chiqilgan Internet elektron aloka kodlari mavjud va Medison 
universiteti professori, Internet koordinatori Larry Land-weber taqdim qilgan (1992 yil) 
mamlakatlarning ba`zilarini shunday kodlari ro`yhatini keltiramiz.
----AO
Angola 
----AZ
Ozarbayjon 
-BIUF–UZ
O`zbekiston 
-biu - EC
Ekvador 
BIUFO- IE
Irlandiya 
--IU— KZ
Qozogiston 
--IU— KG
Qirgiziston 
--IU— TJ
Tojikiston 
Bunda B, I, U, F, O harflar quyidagilarni bildiradi: 
B 
BITNET 
I 
INTERNET 
U 
UUCP 
F 
FIDONET 
O 
OSI 
------ 
anik ma`lumotlar 
yuk. 
Agar bu ma`lumotlar katta harflar bilan yozilsa, u to`laqonli; kichik harflar bilan yozilsa, u 
to`laqonli emasligini bildiradi. Masalan: Braziliya BIUF BR kodiga ega bo`lsa, Bolgariya 
bIUF.BG kodiga ega. Bunda bu kod Braziliyada Bitnet, Internet, UUCP, Fidonet xizmatlari tula 
konli yulga qo`yilganligini, Bolgariyada esa Bitnet tula emas (b), Internet, UUCP, Fidonet esa 

---

80 
tula yo`lga qo`yilganligini bildiradi. Lekin bu kodlarning birinchi qismi kun, oy sari tabiiy 
uzgarib boradi.
Internet xost komp’yuterlari domen nomi (domain name) orqali topiladi. Domen nomi xost 
komp’yuterni tashkilot nomini aniqlovchi (topuvchi)dan tashkil topgan bo`lib, xost 
komp’yuterda ular ungdan chapga qarab yuqori domen hisoblanadi. Xost komp’yuter nomida 
domenning barcha qismlari kursatilgan bo`ladi. 
Masalan: www.lpmm.univ_metz.fr/euromech, yozuv Internet-ning WWW xizmatga oid 
lpmm xost komp’yuteri Frantsiyaning (fr) Mets universitetida (univ_metz) joylashganligini, 
euromech esa shu komp’yuterda joylashgan katalog nomini, www.ams.org esa notijorat 
Amerika matematik jamiyati (ams) Internetning WWW xizmatidagi xost komp’yuterni bildiradi. 
IP manzil Internetda kerakli komp’yuterni topish uchun ishlatiladigan sonli manzildir. 
Internet programmalari avtomatik ravishda xost komp’yuterlar domen manzillarini IP-
manzilga uzi o`tkazadi. Xost komp’yuterlar IP manzil orqali ma`lumotlar bilan almashadi. 
FAQ (Frengently Asked Questions - tez-tez suraladigan savollar).WWWda tez-tez surab 
turiladigan savollar va ularning javoblari arxiv fayllar sifatida saklanadi. Bu fayllar FAQ deb 
ataladi. Bunday savollar minut, soat sayin paydo bo`lib turishi tufayli ularning hajmlari kengayib 
boraveradi. Bundan tashqari, unda turli operatsiyalarni bajarish tugrisidagi ma`lumotlar va 
xarakterli muammolarni qanday xal kilish usullari ham mavjud. FAQ hujjatlarini barcha 
foydalanuvchilar ishlatishi mumkin va u Web saxifalarda ham saklanadi. Bu bilan 
shug`ullanadigan maxsus foydalanuvchilar bor.