O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

COOCH₃ COOCH₃
C₃₂H₃₀ON₄Mg < +2HCl →C₃₂H₃₂ON₄< + MgCl₂
COOC₂₀H₃₉ COOC₂₀H₃₉

Agar qo’ng’ir rangli eritmaga sirka kislotaning mis tuzi – Cu (CH₃CO)₂ yoki rux tuzi – Zn (CH₃COO)₂ kristallaridan qo’shib asta –sekin qizdirilsa, qo’ng’ir rangli eritma qaytadan yashil tusga kiradi. Bu reaksiya ↓ boradi:

COOCH₃
C₃₂H₃₂ON₄ < + (CH₃COO)₂Cu →
COOC₂₀H₃₉


COOCH₃
→ C₃₂H₃₀ON₄Cu < + CH₃COOH
COOC₂₀H₃₉

Bu reaksiyada vodorod o’rnini metall (Cu yoki Zn) oladi, ya’ni xlorofill molekulasi metal-organik birikma ekanligi isbotlanadi. Bunda sirka kislota katalizatorlik vazifasini bajaradi.

4. Xlorofillga ishqorlarning ta’siri tekshiriladi. Buning uchun quruq toza probirkaga filtratdan 2-3 ml olib, ozgina KOH yoki NaOH kristallaridan qo’shib
ehtiyotlik bilan qizdiriladi. Eritma sovigandan keyin ustiga 2-3 ml benzin tomizib, tinch qoldiriladi. Keyib qaralganda, eritmada (benzin qavatida) sariq pigment (karotin), pastki qavatida yashil pigment (xlorofill) to’planganligi ko’rinadi. Ksantofill pigmenti xlorofill bilan birga pastki qavatda qoladi.
Xlorofill xlorofilindikarbon kislota bilan metal va fitol spirtlarning birikishidan hosil bo’ladi. Shunga ko’ra, xlorofill murakkab efirlar gruppasiga kiradi. Xlorofillga ishqor ta’sir etganda sovunlanish reaksiyasiga kirishadi, ya’ni xlorofilindikarbon kislota tuzlariga, erkin metal va fitol spirtlarga parchalanib ketadi.
Bu reaksiya ↓ boradi: