O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi a. G. G‘aniyev, A. K. Avliyoqulov
Xususiy nomga ega bo‘lgan fizik kattaliklarning SI dagi birliklari
Download 4 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- O‘nga karrali va ulushli birliklarni hosil qilishning ko‘paytuvchilari, old qo‘shimchalari va ularning nomlari
- Qattiq jismlarning va suyuqliklarning zichliklari (10 3 kg/m 3 ). Qattiq jismlar
- Normal sharoitlarda gazlarning zichliklari (kg/m 3 )
- Qattiq jismlarning elastiklik doimiysi (yaxlitlangan qiymatlar)
- Kritik parametrlar va Van-der-Vaals tuzatmalari 20 °C da suyuqliklarning sirt tarangliklari, s (mN/m)
- Tovushning tezligi c, m/s
- Mexanikaga va termodinamikaga oid fizik kattaliklarning Xalqaro sistema (SI) dagi birliklari
- MUNDARIJA So‘zboshi ...........................................................................................
- MEXANIKA I bob. Kinematika
- III bob. Saqlanish qonunlari
- IV bob. Òortishish kuchlari
- V bob. Qattiq jismlar mexanikasi
- VI bob. Suyuqliklar va gazlar mexanikasi
- VII bob. Òebranishlar va to‘lqinlar
- VIII bob. Maxsus nisbiylik nazariyasi asoslari
- MOLEKULAR FIZIKA VA TERMODINAMIKA ASOSLARI IX bob. Molekular-kinetik nazariya asoslari
- X bob. Òermodinamika asoslari
- XI bob. Moddalarning agregat holatlari
- ELEKTRODINAMIKA ASOSLARI XII bob. Elektr maydon
- XIII bob. O‘zgarmas tok qonunlari
- XIV bob. Òurli muhitlarda elektr toki
- XVI bob. Elektromagnit induksiya
- XVII bob. Elektromagnit tebranishlar
- XVIII bob. Elektromagnit to‘lqinlar
- Abduqahhor Gadoyevich G‘aniyev, Abdurashid Karimovich Avliyoqulov, Gulnora Ashurovna Almardonova F I Z I K A I qism
- G‘aniyev A. G. Fizika
|
Xususiy nomga ega bo‘lgan fizik kattaliklarning SI dagi birliklari Kattalik
Birlik nomi
belgisi Uzunlik
Massa Vaqt
Yassi burchak Fazoviy burchak Kuch, vazn Bosim
Kuchlanish (mexanik) Elastiklik moduli Ish, energiya Quvvat
Tebranish chastotasi Termodinamik temperatura Temperatura farqi Issiqlik, issiqlik miqdori Modda miqdori Elektr zaryadi Tok kuchi Elektr maydonning potensiali, elektr kuchlanish Elektr sig‘im Elektr qarshilik Elektr o‘tkazuvchanlik Magnit induksiya Magnit oqim Induktivlik metr
kilogramm sekund
radian steradian nyuton paskal
paskal paskal
joul vatt
gers kelvin
kelvin joul
mol kulon
amper volt
farada om simens tesla veber
genri m kg s rad
sr N Pà Pà Pà J W Hz K K J mol C À V F W S T Wb H O‘nga karrali va ulushli birliklarni hosil qilishning ko‘paytuvchilari, old qo‘shimchalari va ularning nomlari Ko‘pay-
tuvchi Îld
qo‘shim- cha
Îld qo‘shimchaning belgisi
Ko‘pay- tuvchi
Îld qo‘shim-
cha Îld qo‘shimchaning belgisi xalqaro
ruscha xalqaro
ruscha 10 18 10 15 10 12 10 9 10 6 10 3 10 2 10 1 eksa peta tera
giga mega
kilo gekto
deka Å P T G M k h d Ý Ï Ò Ã M ê ã äà 10 –1 10 –2 10 –3 10 –6 10 –9 10 –12
10 –15
10 –18
detsi santi
milli mikro
nano piko
femto atto
d c m m n p f a ä ñ ì ìê í ï ô à ILOVA www.ziyouz.com kutubxonasi 404 Qattiq jismlarning va suyuqliklarning zichliklari (10 3 kg/m 3 ). Qattiq jismlar Suyuqliklar (15 °C da) Astronomiyaning ba’zi kattaliklari Aluminiy
Vismut Volfram
Temir (cho‘yan, po‘lat) Oltin
Osh tuzi Jez
Marganes Mis
Nikel Platina
Qo‘rg‘oshin Kumush
Uran 2,70
9,80 19,3
7,87 19,3
2,20 8,55
7,40 8,93
8,80 21,4
11,3 10,5
18,7 Suv (sof 4 °C da) Glitserin Kerosin
Moy (zaytun moyi, moylash uchun ishlatiladigan) Kanakunjut moyi Simob Uglerod sulfid Spirt Efir
1,00 1,26
0,8 0,9
0,96 13,6
1,26 0,8
0,7 Yerning radiusi Yerning massasi Quyoshning radiusi Quyoshning massasi Oyning radiusi Oyning massasi Yerning markazidan Quyoshning markazigacha bo‘lgan masofa Yerning markazidan Oyning markazigacha bo‘lgan masofa Oyning Yer atrofida aylanish davri 6,37 × 10 6 m 5,98 × 10 24 kg 6,95 × 10 8 m 1,98 × 10 30 kg 1,74 × 10 6 m 7,33 × 10 22 kg 1,49 × 10 11 m 3,84 × 10 8 m 27,3 kech. kun. = 2,36 : 10 6 s www.ziyouz.com kutubxonasi 405 Azot
Argon Vodorod
Havo Geliy
Kislorod 1,25
1,78 0,09
1,29 0,18
1,43 Normal sharoitlarda gazlarning zichliklari (kg/m 3 ) Modda
Yung moduli, GPa Siljish moduli, GPa Aluminiy Volfram
Temir (po‘lat) Mis
Kumush 69 380 200 98 74 24 140
76 44 27 Qattiq jismlarning elastiklik doimiysi (yaxlitlangan qiymatlar) Gaz
Kritik temperatura, T kr , K Kritik bosim, p kr , MPa Van-der-Vaals tuzatmasi a,N• m 4 /mol 2 b, 10 –5 m 3 /mol
Azot Argon
Suv bug‘i Kislorod
Neon Karbonat
anaidrid Xlor
126 151
647 155
44,4 304
417 3,39
4,86 22,1
5,08 2,72
7,38 7,71
0,135 0,134
0,45 0,136
0,209 0,361
0,650 3,86
3,22 3,04
3,17 1,07
4,28 5,62
Kritik parametrlar va Van-der-Vaals tuzatmalari 20 °C da suyuqliklarning sirt tarangliklari, s (mN/m) Suv
Glitserin Sovunli suv Simob Spirt
73 62 40 5,0 • 10 2 22 Tovushning tezligi c, m/s Suvda
Havoda (normal sharoitlarda, quruq) 1450
332 www.ziyouz.com kutubxonasi 406 Uzunlik
[L] Yuz
[S] Hajm
[V] Massa
[M] Zichlik
[r] Tezlik
[ u ] Tezlanish [a] Kuch
[F] Bosim
[p] Fizik kattalik- lar va ularning belgilari O‘lchov birligiga asos bo‘lgan ifoda Fizik kattalikning birligi va o‘lchamligi Birlikning fizik ma’nosi
1 2 3 4 Mexanikaga va termodinamikaga oid fizik kattaliklarning Xalqaro sistema (SI) dagi birliklari Izohi jadvalga berilgan matnda keltirilgan. Òomonlari L =1 metrdan bo‘lgan kvadratning yuzi. Òomonlari L =1 metrdan bo‘lgan kubning hajmi. Izohi jadvalga berilgan matnda keltirilgan. Òomonlari L=1 metrdan bo‘lgan kubda bir tekisda taqsimlangan 1 kg massa- ning zichligi. Bir sekundda 1 metr uzun- lik o‘tiladi. Bir sekundda tezlik 1 m/s ga o‘zgaradi. 1 Nyuton kuch ta’sirida massasi 1 kg bo‘lgan jism 1 m/s
2 tezlanish oladi. 1 m 2
1 N kuchdan hosil bo‘lgan bosim 1 paskal deb olingan. 1 N kuchning 1 m masofada bajargan ishi hisobiga jism- ning energiyasi 1 J ga o‘z- garadi.
1 J energiya o‘zgarishi hisobiga 1 J ish bajariladi. 1 m/s tezlik bilan harakat- lanayotgan 1 kg massaning ta’sirchanligi. Yelkasi 1 m bo‘lgan 1 N kuchning ta’siri. 1 m
(L) 1 m
2 (L 2 )
3 (L 3 )
(M) 1 kg/m
3 (ML
–3 ) 1 m/s (LT –1 ) 1 m/s 2 (LT –2 ) 1 N=1 kg·m/s 2 (LMT
–2 ) 2 1Pa 1 N m = (L –1 MT —2 ) 1 J = 1 N · m (L 2
—2 ) 1 J (L 2 MT —2 ) 1 kg·m/s (L 2 MT —2 ) 1 N · m (L 2 MT —2 )
2
3
D =
v a s t =
F ma =
V r =
A F s = × P = mv E A D =
M F l = × F S P = Impuls
[P] Energiya
[E] Ish
[A] Kuch momenti [M] www.ziyouz.com kutubxonasi 407 Fizik kattalik- lar va ularning belgilari O‘lchov birligiga asos bo‘lgan ifoda Fizik kattalikning birligi va o‘lchamligi Birlikning fizik ma’nosi
1 2 3 4 1 kg/m
2 (L 2 M) m 1 kg m c × × (L 2 MT —1 ) 1 rad/s (T —1 ) 1 rad/s
2 (T —2 ) 2 N s 1 1Pa s
m × = × (L —1 MT –1 ) 1 m 2 /s (L 2 T –1 ) 1 W/s·K (LMT –3 q) 1 J (L 2 MT –2 ) I = mr 2 2 T p w = f d S dx h =
× v Q U = D
L = mvr M D d S t dx = r × × Q dT t dx = × Inersiya
momenti [I] Impuls momenti
[L] Burchak tezlik [w] Burchak
tezlanish [b]
Ichki ishqalanish koeffitsiyenti [h]
Diffuziya koeffitsiyenti [D] Issiqlik
o‘tkazuvchianlik koeffitsiyenti [
Issiqlik miqdori
Radiusi 1 m bo‘lgan aylana bo‘ylab harakatlanayotgan 1 kg jismning inersiyasi. Radiusi 1 m bo‘lgan aylana bo‘ylab 1 m/s chiziqli tezlik bilan harakatlanayotgan 1 kg massali jismning ta’sir- chanligi. Moddiy nuqta 1 sekundda bir radian burchakka bu- riladi. 1 sekundda burchak tezlik bir rad/s ga o‘zgaradi. Òezlik gradiyenti 1 1 s
d dx u - = ga o‘zgarganda bir-biriga tegib
turgan ikki
qatlamning S = 1 m 2 sirtida 1 N ichki ishqalanish kuchi paydo bo‘lishini ko‘rsatadi. Zichlik gradiyenti 3 kg m m 1
dx r × = bir metr masofada 1 kg/m 3 o‘zgar- ganda S = 1 m 2 yuzdan 1 s vaqt ichida olib o‘tilgan massa miqdori bilan o‘lcha- nadigan kattalik. Òemperatura gradiyenti k m
d dx r = bir metr ma- sofada bir K o‘zgarganda S = 1 m 2 yuzdan 1 s vaqt ichida olib o‘tilgan issiqlik miqdori bilan o‘lchanadi- gan kattalik. 1 J issiqlik miqdori hisobiga ichki energiya 1 J ga o‘z- garadi.
t Dw b = D www.ziyouz.com kutubxonasi 408 Fizik kattalik- lar va ularning belgilari O‘lchov birligiga asos bo‘lgan ifoda Fizik kattalikning birligi va o‘lchamligi Birlikning fizik ma’nosi
1 2 3 4 dQ C dT =
C Td = [Q] Issiqlik sig‘imi [S] Molar issiqlik sig‘imi
[S] Solishtirma issiqlik sig‘imi [c] 1 kg massali jismning temperaturasini 1 K ga oshirish uchun zarur bo‘lgan issiqlik miqdorini ko‘rsatadi. Bir mol gaz massasining temperaturasini 1 K ga oshirish uchun zarur bo‘lgan issiqlik miqdori. 1 kg massali moddaning temperaturasini 1 K ga oshirish uchun zarur bo‘l- gan issiqlik miqdori. 1 J/K
(L 2 MT –2 q —1 ) 1 J/K·mol (L 2
–2 q —1 ) 1 J/kg·K
(L 2 T –2 q —1 ) C c m = www.ziyouz.com kutubxonasi 409 MUNDARIJA So‘zboshi ........................................................................................... 3 Òabiatni o‘rganishda fizikaning o‘rni va uning boshqa fanlar taraqqiyotidagi ahamiyati ............................................................................... 4 Fizikaning rivojlanish tarixidan ma’lumotlar ................................................. 6 Sharq allomalarining tabiatni o‘rganish ilmiga qo‘shgan hissalari........................................................................................................... 7 O‘zbekistonda fizika taraqqiyoti sohasida olib borilayotgan ishlar ................... 10 Fizik kattaliklar. Birliklar sistemasi .............................................................. 12 MEXANIKA I bob. Kinematika 1- §. Harakat haqida umumiy tushuncha. Sanoq sistemasi ...................... 15 2- §. Vektor kattaliklar. Vektorlar ustida amallar bajarish ...................... 17 3- §. Ko‘chish va yo‘l .............................................................................. 21 4- §. Òo‘g‘ri chiziqli tekis harakat. Òezlik ............................................... 22 5- §. Òezlanish va uning tashkil etuvchilari ............................................. 24 6- §. Òo‘g‘ri chiziqli tekis o‘zgaruvchan harakatda tezlik va yo‘l formulalari. Harakatni grafik ravishda tasvirlash ............................... 26 7- §. Egri chiziqli harakat va uni xarakterlovchi kattaliklar ..................... 31
8- §. Nyutonning birinchi qonuni .......................................................... 38 9- §. Nyutonning ikkinchi qonuni. Kuchlar ta’sirining mustaqillik prinsipi. Markazga intilma kuch, markazdan qochma kuch ................. 40 10- §. Nyutonning uchinchi qonuni ......................................................... 44 11- §. Ishqalanish kuchlari ...................................................................... 45 12- §. Gorizontga qiya otilgan jismning holati ........................................... 48
13- §. Impulsning saqlanish qonuni ......................................................... 54 14- §. Energiya, ish va quvvat .................................................................. 56 15- §. Mexanik energiya ........................................................................... 58 16- §. Energiyaning saqlanish qonuni ...................................................... 60 17- §. Jismlarning absolut elastik va noelastik urilishi ................................ 61 Masala yechish namunalari ........................................................................... 62 www.ziyouz.com kutubxonasi 410 Test savollari ................................................................................................. 64 Asosiy xulosalar ............................................................................................ 65 IV bob. Òortishish kuchlari 18- §. Butun olam tortishish qonuni ........................................................ 66 19- §. Òortishish maydoni. Og‘irlik kuchi va vazn. Vaznsizlik .................... 68 20- §. Kosmik tezliklar ............................................................................ 71 Masala yechish namunalari ........................................................................... 72 Test savollari ................................................................................................. 74 Asosiy xulosalar ............................................................................................. 75 V bob. Qattiq jismlar mexanikasi 21- §. Inersiya va kuch momentlari. Qattiq jism aylanma harakati dinamikasining tenglamasi ............................................................ 76 22- §. Impuls momenti va uning saqlanish qonuni ................................. 79 23- §. Qattiq jismning deformatsiyasi ..................................................... 81 24- §. Qattiq jismning muvozanati. Statika elementlari ........................... 83 Masala yechish namunalari ........................................................................... 85 Test savollari ................................................................................................. 87 Asosiy xulosalar ............................................................................................. 88 VI bob. Suyuqliklar va gazlar mexanikasi 25- §. Suyuqliklarda va gazlarda bosim. Paskal va Arximed qonunlari ........ 89 26- §. Uzluksizlik va Bernulli tenglamalari .............................................. 91 27- §. Jismlarning suyuqlik va gazlardagi harakati .................................. 92 Masala yechish namunalari ........................................................................... 93 Test savollari ................................................................................................. 95 Asosiy xulosalar .............................................................................................. 96
28- §. Garmonik tebranishlar va ularning xarakteristikalari. Prujinali va matematik mayatniklar ............................................... 97 29- §. Òo‘lqinlar. Òo‘lqin xarakteristikalari, to‘lqinlarning qaytishi va sinishi .................................................................................... 101 30- §. Òovush to‘lqinlari ...................................................................... 103
31- §. Mexanikada nisbiylik prinsipi. Galiley almashtirishlari ............. 110 32- §. Maxsus nisbiylik nazariyasining postulatlari .............................. 113 33- §. Lorens almashtirishlari va ularning natijalari ............................. 114 34- §. Òezliklarni qo‘shishning relativistik formulasi ........................... 119 35- §. Relativistik massa va relativistik impuls. Massa va energiyaning bog‘lanishi ................................................................................. 120
www.ziyouz.com kutubxonasi 411 Test savollari ................................................................................................124 Asosiy xulosalar ...........................................................................................125 MOLEKULAR FIZIKA VA TERMODINAMIKA ASOSLARI IX bob. Molekular-kinetik nazariya asoslari 36- §. Molekulalarning xarakteristikalari. Molekulaning kattaligi ........ 128 37- §. Ideal gaz va uning parametrlari ................................................... 131 38- §. Molekulalararo o‘zaro ta’sir kuchlari va energiyasi .................... 135 39- §. Ideal gazning tajribaviy qonunlari. Klapeyron — Mendeleyev tenglamasi .................................................................................. 138 40- §. Ideal gaz molekular-kinetik nazariyasining asosiy tenglamasi .... 142
41- §. Sistemaning ichki energiyasi. Ichki energiyaning erkinlik darajalari bo‘yicha tekis taqsimoti ............................................. 151 42- §. Ichki energiyaning o‘zgarishi .................................................... 154 43- §. Issiqlik sig‘imi. Solishtirma issiqlik sig‘imi. Issiqlik balansi tenglamasi ................................................................................ 155 44- §. Òermodinamikaning birinchi qonuni va uning tatbiqlari ............ 158 45- §. Òermodinamikaning ikkinchi qonuni ........................................ 160 46- §. Issiqlik mashinasining ish prinsiði. Issiqlik mashinasining foydali ish koeffitsiyenti. Karno sikli ......................................... 162 47- §. Issiqlik dvigatellari. Òabiatni muhofaza qilish .............................. 165
48- §. Real gaz. Real gazning holat tenglamasi ..................................... 173 49- §. Bug‘lanish va kondensatsiya. Òo‘yingan bug‘. Van-der-Vaals izotermalari. Kritik holat ............................................................. 175 50- §. Gazlarni suyultirish .................................................................... 179 51- §. Havoning namligi. Shudring nuqtasi ........................................... 180 52- §. Atmosfera va gidrosfera. Sayyoralarning atmosferasi ..................... 182 53- §. Qaynash. Bug‘ hosil bo‘lishi va kondensatsiyasida issiqlik balansi tenglamasi ...................................................................... 187 54- §. Suyuqlikning xossalari. Sirt tarangligi. Sirt qatlami energiyasi .... 189 55- §. Ho‘llash. Egri sirt ostidagi bosim. Kapillarlik .............................. 195 56-§. Qattiq jismlar. Mono va polikristallar. Polimerlar ......................... 196 57- §. Qattiq jisnilarng erishi va qotishi. Faza. Fazoviy o‘tishlar. Uchlamchi nuqta ........................................................................ 201 58- §. Qattiq jismlarning mexanik xossalari .......................................... 204 www.ziyouz.com kutubxonasi 412 59- §. Moddalarning issiqlikdan kengayishi .......................................... 207 Masala yechish namunalari .........................................................................212 Test savollari ................................................................................................213 Asosiy xulosalar ........................................................................................... 214
ELEKTRODINAMIKA ASOSLARI XII bob. Elektr maydon 60- §. Elektr zaryadi. Elektr zaryadining saqlanish qonuni ................ 216 61- §. Kulon qonuni ........................................................................... 219 62- §. Elektrostatik maydon. Elektrostatik maydon kuchlanganligi....... 221 63- §. Elektrostatik maydon uchun superpozitsiya prinsiði. Dipol maydoni .................................................................................... 224 64- §. Elektrostatik maydon kuchlarining ishi ..................................... 226 65- §. Potensial. Potensiallar farqi ....................................................... 228 66- §. Elektrostatik maydon kuchlanganligi va potensiallar farqi orasidagi bog‘lanish. Ekvipotensial sirtlar .................................. 230 67- §. Dielektriklar. Dielektriklarning qutblanishi ................................ 233 68- §. Elektr maydondagi o‘tkazgichlar .............................................. 237 69- §. Elektr sig‘imi. Kondensatorlar. Kondensatorlarni ulash ............. 239 70- §. Zaryadlangan kondensator energiyasi ....................................... 243 71- §. Elektrostatik maydon energiyasi ................................................ 244
72- §. Òok kuchi va tok zichligi ............................................................. 250 73- §. Òashqi kuchlar. Elektr yurituvchi kuch va kuchlanish ............... 253 74- §. Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni ................................... 256 75- §. O‘tkazgichlarning qarshiligi. O‘tkazgich qarshiligining temperaturaga bog‘liqligi ........................................................... 257 76- §. Òo‘la zanjir uchun Om qonuni.................................................. 260 77- §. O‘tkazgichlarni ulash ................................................................ 261 78- §. Elektr energiya manbalarini ulash ........................................... 263 79- §. Òokning ishi va quvvati. Joul — Lens qonuni .......................... 264 Masala yechish namunalari ......................................................................... 266 Test savollari ............................................................................................... 268 Asosiy xulosalar ........................................................................................... 269 XIV bob. Òurli muhitlarda elektr toki 80- §. Metallarda elektr toki ................................................................ 270 81- §. Chiqish ishi .............................................................................. 272 82- §. Emissiya hodisalari va ularning qo‘llanilishi ............................... 274 83- §. Gazlarda elektr toki. Mustaqil va nomustaqil razryadlar ............. 277 84- §. Plazma haqida tushuncha ........................................................... 282 www.ziyouz.com kutubxonasi
413 85- §. Elektrolitlarda elektr toki. Elektrolitik dissotsiatsiya. Elektroliz ................................................................................... 285 86- §. Elektroliz uchun Faradey qonunlari ......................................... 287 87- §. Elektrolizning texnikada qo‘llanilishi ......................................... 289 88- §. Kimyoviy energiyani elektr energiyaga aylantirish .................... 290 89- §. Yarim o‘tkazgichlarning tuzilishi .............................................. 293 90- §. Yarim o‘tkazgichlarning o‘tkazuvchanligi va uning temperaturaga, yoritilganlikka bog‘liqligi ........................................................... 295 91- §. Yarim o‘tkazgichli asboblar ....................................................... 298 Masala yechish namunalari ......................................................................... 301 Test savollari ............................................................................................... 303 Asosiy xulosalar ........................................................................................... 304 XV bob. Magnit maydon 92- §. Magnit maydon. Òokli kontur .................................................... 305 93- §. Magnit maydonning induksiya vektori. Magnit maydon kuchlanganligi ............................................................................ 309 94- §. Bio—Savar—Laplas qonuni ...................................................... 313 95- §. Amper qonuni .......................................................................... 315 96- §. Parallel toklarning o‘zaro ta’siri ................................................ 317 97- §. Magnit oqimi ............................................................................ 319 98- §. Òokli o‘tkazgichni magnit maydonda ko‘chirishda bajarilgan ish .............................................................................................. 320 99- §. Magnit maydonning harakatlanayotgan zaryadga ta’siri. Lorens kuchi ......................................................................................... 321 100- §. Yerning magnitosferasi va uning quyosh shamoli bilan o‘zaro ta’siri ......................................................................................... 323 101- §. Dia-, para- va ferromagnetiklarning tabiati .............................. 324 102- §. Axborotlarni magnit usulida yozish. EHMning magnit xotirasi. Magnit disklari va ularning qo‘llanilishi .................................... 329
103- §. Elektromagnit induksiya hodisasi. Faradey tajribalari ................. 335 104- §. Uyurmali elektr maydon. Uyurmali toklar ............................... 338 105- §. Konturning induktivligi. O‘zinduksiya. O‘zaro induksiya .......... 340 106- §. Òransformatorlar ....................................................................... 343 107- §. Magnit maydon energiyasi ........................................................ 347 Masala yechish namunalari ......................................................................... 349 Test savollari ............................................................................................... 350 Asosiy xulosalar ........................................................................................... 350 XVII bob. Elektromagnit tebranishlar 108- §. Erkin elektromagnit tebranishlar. Òebranish konturida energiyaning almashinishi ........................................................... 352 www.ziyouz.com kutubxonasi 414 109- §. Avtotebranishlar. So‘nmas tebranishlar generatori .................... 356 110- §. Majburiy elektromagnit tebranishlar. Rezonans .......................... 358 111- §. O‘zgaruvchan tok. O‘zgaruvchan tok generatori ......................... 360 112- §. O‘zgaruvchan tok zanjiridagi faol, sig‘im va induktiv qarshiliklar ................................................................................. 362 113- §. O‘zgaruvchan tok zanjiri uchun Om qonuni .......................... 366 114- §. O‘zgaruvchan tokning ishi va quvvati ........................................ 369 115- §. Uch fazali tok haqida tushuncha ............................................... 371 116- §. O‘zbekistonda elektrlashtirish istiqbollari ................................. 372 Masala yechish namunalari ......................................................................... 375 Test savollari ............................................................................................... 377 Asosiy xulosalar ........................................................................................... 378 XVIII bob. Elektromagnit to‘lqinlar 117- §. Uyurmali elektr maydon. Siljish toki ....................................... 379 118- §. Elektromagnit maydon uchun Maksvell nazariyasi .................. 382 119- §. Elektromagnit to‘lqinlar va ularning xossalari .......................... 383 120- §. Gers vibratori. Ochiq tebranish konturi .................................... 386 121- §. Radioning kashf etilishi. Radioaloqa haqida tushuncha .............. 388 122- §. Modulatsiya va detektorlash ....................................................... 390 123- §. Òeleko‘rsatuvlarning fizik asoslari. Òoshkent — televideniye vatani ........................................................................................ 395 124- §. Elektromagnit to‘lqinlarning foydalanilishi .............................. 397 125- §. Zamonaviy aloqa vositalari. O‘zbekistonda aloqa tizimi .............. 398
www.ziyouz.com kutubxonasi 415 Abduqahhor Gadoyevich G‘aniyev, Abdurashid Karimovich Avliyoqulov, Gulnora Ashurovna Almardonova F I Z I K A I qism Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun darslik 9-nashri
Toshkent — 2010 Muharrirlar: N. Gaipov, M. Po‘latov Rasmlar muharriri Sh. Xo‘jayev Texnik muharrir S. Tursunova Musahhihlar: Z. Sodiqova, M. Mirsalikov Kompyuterda sahifalovchi M. Avazova „O‘qituvchi“ nashriyot-matbaa ijodiy uyi Original maketdan bosishga ruxsat etildi. 12. 08.2010. Bichimi 60´90 1 /
. Kegli 11 shponli. Òayms garn. Ofset bosma usulida bosildi. Shartli b. t. 26,0. Nashr. t. 23,6. 2902 nusxada bosildi. Buyurtma ¹ O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining „O‘qituvchi“ nashriyot- matbaa ijodiy uyi. Toshkent — 129, Navoiy ko‘chasi, 30-uy. //Toshkent, Yunusobod dahasi, Murodov ko‘chasi, 1-uy. Shartnoma ¹ 07—89—10. www.ziyouz.com kutubxonasi 416 G‘aniyev A. G. Fizika: Akad. litsey va kasb-hunar kollejlari uchun darslik/ A. G‘. G‘aniev, A. K. Avliyoqulov, G. A. Almardonova; (A. G‘. G‘aniev tahriri ostida); O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta-maxsus ta’lim vazirligi, O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi. 9-nashr. — Ò: „O‘qituvchi“nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2010.- Q.I. 416 b. I. Avliyoqulov A. K. Almardonova G. A. ÁÁÊ 22.3 ÿ 722 22.3 G‘21 www.ziyouz.com kutubxonasi Document Outline
Download 4 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|