O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi o’zbekiston respublikasi turizm va sport vazirligi samarqand «ipak yo’LI»

Asosiy tayanch tushunchalar
Narx - real bozor iqtisodiyoti sharoitida tovar va xizmatlaming ijtimoiy qiymati va ijtimoiy nafliligining puldagi ifodasi.
Bozor narxi - bir tomondan, tovarlaming sotilishini ta’minlovchi, boshqa tomondan, bozorda tovarlar taqchilligini yuzaga keltirmaydigan muvozanatlashgan narx.
Joriy narx - yil davomidagi ishlab chiqarish natijalarini hisoblashda qo‘llaniluvchi amaldagi narx.
Qiyosiy narx - ishlab chiqarishning natijalari ma’lum yil (bazis yil) asosida hisoblanuvchi va boshqa yillar bilan taqqoslanuvchi narx.
Narx tizimi - iqtisodiyotda amal qilib turgan barcha narx turlari.
Ulgurji narx - ishlab chiqaruvchilar tomonidan katta partiyadagi tovarlar bir yo‘la ko‘tarasiga sotilganda qo‘llaniladigan narx.
Shartnoma narx - sotuvchi va xaridoming roziligi bilan belgi-lanadigan, ular tomonidan tuzilgan shartnomada qayd qilingan narx.
Chakana narx - tovarlar bevosita iste’molchilarga sotiladigan narx.
Chegaralangan narx - davlat tomonidan yuqori va quyi chegaralari belgilanib, shu doirada o‘zgarishi mumkin bo‘lgan narx.
Dotatsiyalangan narx - davlat byudjeti hisobidan maxsus arzonlashtirilgan narx.
Demping narx - bozorda o‘z mavqeini mustahkamlash va raqiblarini siqib chiqarish uchun firmalar tomonidan foydalaniladigan maxsus narx.
Nufuzli narx - sotish hajmini o‘zgartirmasdan, yuqori foyda olishga erishish uchun firmalar tomonidan foydalaniladigan narx.
Erkin bozor narxi - talab va taklif asosida vujudga keladigan bozor narxi.
Narx diapazoni - narxlar oralig‘ining puldagi ifodasi.
Hududiy narx - faqat ma’lum hududiy bozorga xos bo‘lib, shu hudud doirasidagi omillar ta’sirida hosil bo‘ladigan narx.
Milliy bozor narxi - bir mamlakat doirasida amal qiluvchi va ulaming xususiyatini aks ettiruvchi narx.
Jahon bozori narxi - muayyan tovami ishlab chiqarishga sarflangan baynalminal xarajatlami, tovarning jahon standarti talabiga mos
kelish darajasini va xalqaro bozordagi talab va taklif nisbatini hisobga oladigan narx.
Ommaviy talab bo‘yicha narxning o‘zgarishi - taklifga nisbatan xaridorlaming ommaviy talabi qanchalik katta bo‘lsa, bozor narxi darajasi shunchalik yuqori boiishi va aksincha, talabning kamayishi bilan bozor narxi pasayib borishi o‘rtasidagi miqdoriy bogiiqlik.
Ommaviy taklif bo‘yicha narxning o‘zgarishi talabga nisbatan tovarlar taklifi qanchalik yuqori boisa, bozor narxi darajasi shunchalik past boiishi va aksincha, taklif kamayishi bilan narx oshib borishi o‘rtasidagi miqdoriy bogiiqlik.