O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti qishloq xo‘jalik mahsulotlari sifatini baholash

7.2-jadval
Har xil turdagi mehnatga ega bo‘lgan turli yoshdagi erkaklar va ayollarning energiya xarajatlarining xususiyatlari

Mehnat intensivligi guruhi	Energiyaga bo‘lgan ehtiyoj, kkal		Mehnatning tabiati
	erkaklar	ayollar
1	2800-2500	2400-2200	Odamlar asosan aqliy mehnat (fan, madaniyat xodimlari, xodimlar)
.2	3000-2750	2550-2350	Yengil jismoniy mehnat bilan shug‘ullanadigan odamlar (signalchilar, tikuvchilar va boshqalar).
3	3200-2950	2700-2500	O‘rtacha jismoniy mehnat bilan shug‘ullanadigan odamlar (childarlar, haydovchilar, temir yo‘lchilar)
4	3700-3450	3150-2900	Katta jismoniy mehnat bilan shug‘ullanadigan odamlar (quruvchilar, metallurglar, qishloq xo‘jaligi ishchilari)
5	4300-3900		Og‘ir jismoniy mehnat bilan shug‘ullanadigan odamlar (yuk ko‘taruvchilar, masonlar)

Yaqin vaqtgacha inson tanasida 1 g oqsil, hazm bo‘ladigan uglevodlar va organik kislotalarning oksidlanishida taxminan 4,1 kkal (17,2 kJ), 1 g yog‘ning oksidlanishida 9,3 kkal (38,9 kJ) ajralib chiqadi, deb hisoblar edi. Uglevodlarning energiya qiymati oqsillarnikidan biroz past ekanligi aniqlandi (jadval).

7.3-jadval
Turli xil oziq moddalarning energiya qiymati koeffitsientlari

Oziq moddalar	Energiya qiymati koeffitsienti, kkal/g
Oqsillar	4,0
Yog‘lar	9,0
Mono- va disaxaridlar yig‘indisi	3,8
Kraxmal	4,1
Tsellyuloza	-
Organik kislotalar	3,0

Tanadagi normal assimilyatsiya jarayonida yog‘lar va uglevodlar odatdagi yonishda bo‘lgani kabi yakuniy mahsulotlarga (karbonat angidrid va suv) bo‘linadi. Proteinlar karbamid, kreatinin, siydik kislotasi va muhim potentsial issiqlik energiyasiga ega bo‘lgan boshqa azotli birikmalar kabi mahsulotlarni chiqarish bilan to‘liq parchalanmaydi. Shuning uchun oqsilning yakuniy mahsulotlarga (ammiak, suv va karbonat angidrid) to‘liq oksidlanishi paytida issiqlik miqdori uning organizmdagi oksidlanishiga qaraganda ko‘proq bo‘ladi.

Oziq-ovqatning energiya qiymati uning kimyoviy tarkibi bilan aniqlanishi mumkin. Shunday qilib, agar pasterizatsiya qilingan sutda (% larda): oqsillar - 2,8, yog‘lar - 3,2 va shakar - 4,7 bo‘lsa, 100 g sutning energiya qiymati 57,86 kkal (4,0 kkal * 2,8 + 9,0 kkal* 3,2 +3,8 kkal* bo‘ladi. 4,7) yoki 241,89 kJ.