O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti qishloq xo‘jalik mahsulotlari sifatini baholash

NAZORAT SAVOLLARI
1. Zichlik deb nimaga aytiladi?
2. Sorbsion xususiyat deb nimaga aytiladi?
3. Teskari adsorbsiya jarayoni qanday jarayon deyiladi?


10-AMALIY MASHG‘ULOT


QISHLOQ XO‘JALIK MAHSULOTLARINING KIMYOVIY
XOSSALARINI O‘RGANISH


Ishdan maqsad: Qishloq xo‘jalik mahsulotlarining kimyoviy xossalarini o‘rganish.
Oziq-ovqat mahsulotlarining energiya qiymati (kaloriya miqdori) - bu mahsulotlar tarkibidagi yog‘lar, oqsillar va uglevodlarning oksidlanishi paytida hosil bo‘ladigan va tananing fiziologik funktsiyalari uchun ishlatiladigan energiya miqdoridir.
Kaloriya tarkibi kilokaloriya (kkal) yoki kilojoul (kJ) da ifodalangan oziq-ovqatlarning ozuqaviy qiymatining muhim ko‘rsatkichidir. Bir kilokaloriya 4,184 kilojoulga (kJ) teng, oqsillarning energiya qiymati 4,0 kkal / g (16,7 kJ / g). Oziq-ovqat mahsulotining energiya qiymatini aniqlash uchun odatda oziq-ovqat mahsulotining 100 g qismi uchun hisoblab chiqiladi, siz uning kimyoviy tarkibini bilishingiz kerak.
Oziq-ovqat mahsulotlari oddiy va murakkab xususiyatlar majmuasi bilan tavsiflanadi - kimyoviy, fizik, texnologik, fiziobiologik va boshqalar Bu xususiyatlarning kombinatsiyasi ularning inson uchun foydaliligini belgilaydi. Oziq-ovqat mahsulotlarining foydaliligi ozuqaviy, biologik, fiziobiologik, energiya qiymati, yaxshi sifati va organoleptik xususiyatlari bilan tavsiflanadi.
Mahsulotning energiya qiymati biologik oksidlanish jarayonida mahsulotlarning ozuqaviy moddalaridan ajralib chiqadigan va organizmning fiziologik funktsiyalarini ta’minlash uchun sarflanadigan energiyadir.
Inson hayot jarayonida energiya sarflaydi, uning miqdori yoshga, organizmning fiziologik holatiga, ishning tabiatiga, iqlim sharoitiga va boshqalarga bog‘liq. Energiya uglevodlar, yog‘larning oksidlanishi natijasida hosil bo‘ladi. tana hujayralarida mavjud bo‘lgan oqsillar va oz miqdorda boshqa birikmalar - kislotalar, etil spirti va boshqalar. Shuning uchun, o‘z zahiralarini o‘z vaqtida tiklash uchun odam tomonidan kuniga iste’mol qilinadigan energiya miqdorini bilish kerak. Inson sarflaydigan energiya issiqlik shaklida namoyon bo‘ladi, shuning uchun energiya miqdori termal birliklarda ifodalanadi.
Zarur moddalar tanaga oziq-ovqat bilan kiradi. Shuningdek, ular hujayralar, to‘qimalar va organlarning tarkibiy qismlarini ta’minlash, o‘sish, tana vaznini oshirish uchun ishlatiladi. Shuning uchun oziq-ovqat inson hayoti va ishlashi uchun maqbul sharoitlarni ta’minlashi kerak.
Tanadagi yuqori sifatli oziq-ovqat mahsulotlarining yetarli miqdori muvozanatli (ratsional) ovqatlanishni tashkil qilish imkonini beradi, ya’ni tanani to‘qimalarning yangilanishi, energiya iste’moli uchun zarur bo‘lgan barcha moddalarni o‘z ichiga olgan va ko‘plab metabolik jarayonlarning tartibga soluvchisi bo‘lgan mahsulotlar bilan tashkil etilgan va o‘z vaqtida ta’minlash. Shu bilan birga, oziq-ovqat moddalari o‘zaro mos nisbatda bo‘lishi kerak. Balansli diyetada muhim tarkibiy qismlar soni 56 moddadan oshadi.
Balansli ovqatlanish ma’lum bir rejimni talab qiladi, ya’ni kun davomida oziq-ovqat iste’molini taqsimlash, qulay oziq-ovqat haroratini saqlash va boshqalar. Insonning muvozanatli diyetasi bilan oqsillar, yog‘lar va uglevodlar kabi asosiy moddalar 1:1:4 nisbatda oziq-ovqatda bo‘lishi kerak; va og‘ir jismoniy mehnat bilan shug‘ullanadigan odamlar uchun mos ravishda 1:1:5. Balansli diyetaga ega bo‘lgan turli kasb egalari uchun zarur bo‘lgan oqsillar, yog‘lar va uglevodlar miqdori boshqacha. Demak, jismoniy mehnatdan foydalanish bilan bog‘liq bo‘lmagan kasb egalari uchun kunlik ehtiyoj (g hisobida): oqsillarda – 100, yog‘larda 87, uglevodlarda – 310. kasbi mexanizatsiyalashgan mehnatdan foydalanish bilan bog‘liq bo‘lgan kishilar uchun. Bunday ehtiyoj mos ravishda 120, 105 va 375 g, mexanizatsiyalanmagan mehnatdan foydalangan holda - 200, 175 va 620 g.