Oʻzbekistоn respublikasi оliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi r. I. Ismailov, R. M. Davlatov, M. B. Mamatqulova
-jadval. Oltin gidrozolining NaCl ta’sirida koagulyatsiyalanish tezligi
Download 5.25 Mb. Pdf ko'rish
|
Kolloid kimyo
|
18-jadval.
Oltin gidrozolining NaCl ta’sirida koagulyatsiyalanish tezligi NaCl konsentratsiyasi, mmol/L Koagulyatsiyalanish davri, sekund Koagulyatsiyalanish sohasi 5 150 sekin koagulyatsiyalanish sohasi 10 12 20 7.2 tez koagulyatsiyalanish sohasi 50 7.0 169 100 7.0 300 7.5 500 7.0 Liоfil zоllar liоfоb zоllarga nisbatan ancha agregativ barqarоrdir. Agar gidrоfоb zоl kоagulyatsiyasi uchun juda оz elektrоlit yetarli boʻlsa, u hоlda liоfil zоl kоagulyatsiyasi uchun, ya‘ni sоlvat (gidrat) qavatni buzish uchun 1 l ga bir necha mоl tartibida boʻlgan elektrоlit zarur boʻladi. Misol tariqasida oltin gidrozolining NaCl ta‘sirida koagulyatsiyalanishini koʻrish mumkin (18-jadval). 18-jadvaldan koʻrinadiki, oltin zolining koagulyatsiyalanish tezligi qoʻshilayotgan elektrolitning konsentratsiyasi ma‘lum miqdorga yetguncha tez ortib, keyinchalik esa konsentratsiyaning ortishi koagulyatsiya tezligiga ta‘sir etmaydi. Koagulyastiya jarayonini har xil yoʻllar bilan tezlatish mumkin. Masalan: Kolloid eritmalarga (zolga) har xil elektrolitlar qoʻshib koagulyastiya jarayonini tezlatish mumkin. Kolloid eritmaga boshqa kolloid qoʻshib koagulyastiyani tezlatish mumkin. Kolloid eritmani qizdirish yoʻli bilan koagulyastiya jarayonini tezlatish mumkin. Kolloid eritmalar qizdirish, ba‘zan tez koagulyatsiyalanadi, ba‘zan qizdirish kam ta‘sir etadi. Umuman, kolloidlar qaynatilganda zolning zaryadi kamayadi, eritmada zarracha va ionlar oʻrtasidagi muvozanat buziladi. Eritma qizdirilganda kolloid zarrachalar ionlarni yomon adsorblaydi, buning natijasida ularning zaryadi kamayadi va bunday zarrachalar bir-biri bilan uchrashib, koagulyatsiyalanadi. Koagulyatsiya tezligi quyidagi omillarga bog‗liq: Zarrachalarni oʻzaro tortishish kuchining ta‘sir etish radiusi va bu radius juda kichik, ya‘ni zarracha oʻlchamiga teng va bu qiymat turli kolloidlarda turlicha boʻladi. Bu radiusning ortishi bilan koagulyatsiya roʻy beradi. Broun harakatining tezligi va bu tezlik ortishi bilan zarrachalarning toʻqnashish soni ham ortadi. Broun harakatining tezligi diffuziya tezligiga bogʻliq. Shu sababli ham haroratning ortishi koagilyatsiyani tezlashtiradi. Kolloid eritmaning konsentratsiyasi ortishi, ya‘ni hajm birligida zarrachalar soni qancha koʻp boʻlsa, ularning oʻzaro toʻqnashishlar ehtimolligi ham shuncha yuqori boʻladi va bu, oʻz navbatida, koagulyatsiyani tezlashtiradi. 170 Elektrolitning konsentratsiyasi, ya‘ni qoʻshilayotgan elektrolitning birinchi miqdor (ulush)lari kolloid eritmaning disperslik darajasini oʻzgartirmaydi va bunda, koagulyatsiya tezligi nolga teng. Elektrolit-koagulyatorning konsentratsiyasi koagulyatsiya chegarasiga etgandan keyin koagulyatsiya tezlashadi va tez orada u ma‘lum qiymatga etadi (86-rasm). Download 5.25 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|