O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi r. D. Do‘smuratov

Qo‘shimcha yozuv usuli schotlar aloqasi to‘g‘ri tuzilgan, lekin 
xo‘jalik muomalasining summasi yozilishi kyerak bo‘lganidan kam qilib 
yozilgan paytda xatoni tuzatish uchun qo‘llaniladi.  
Qo‘shimcha yozuvda schotlar korrespondensiyasi xato (kam) 
yozilgan yozuvdagidek qilib, xato yozilgan va yozilishi kyerak bo‘lgan 
to‘g‘ri summa o‘rtasidagi farqiga tuziladi.  
Masalan, mol etkazib beruvchilardan 40000 so‘mlik Material 
olingan. Schotlar korrespondensiyasida esa 35000 so‘m deb ko‘rsa-
tilgan. 
D-t  1010-«Xom-ashyo va Materiallar» schoti debeti –35000 so‘m, 
K-t   6010-«Mol yetkazib beruvchi va pudratchilarga 

---

 
 
97
to‘lanadigan schotlar» schotining krediti – 35000 so‘m. 
Ushbu xatoni tuzatish uchun yuqoridagi schotlarga 5000 so‘m 
qo‘shimcha yozuv qilinadi (40000-35000). 
D-t 1010-«Xom-ashyo va Materiallar» schoti debeti –5000 so‘m, 
K-t 6010-«Mol yetkazib beruvchi va pudratchilarga 
 to‘lanadigan schotlar» schotining krediti –5000 so‘m 
Natijada ikkala yozuv summasi sodir bo‘lgan xo‘jalik muomalasini 
to‘g‘ri aks ettiradi. 
Ayrim hisob registrlarida xatolarni tuzatishda ham qizil storno 
usulidan, ham qo‘shimcha yozuv usulidan foydalanib, hisob ko‘rsat-
kichlari tartibga solinib ham turiladi. 
Masalan, mahsulotning haqiqiy tannarxini aniqlashga oid hisob-
kitobga muvofiq reja tannarx bilan haqiqiy tannarx o‘rtasidagi farq 
summasi qizil storno yoki qo‘shimcha yozuv yo‘li bilan hisob reg-
istrlarida rasmiylashtiriladi. Agar mahsulot (ish, xizmat) ning haqiqiy 
tannarxi reja tannarxidan oshiq bo‘lsa, u holda qo‘shimcha yozuv usuli-
dan foydalanib, farq summa oddiy rang bilan yoziladi, agar teskarisi 
bo‘lsa, unda qizil storno usulidan foydalaniladi.Shunday qilib, mahsulot 
(ish, xizmat) larning reja tannarxi bo‘yicha baholanib schotlarda aks et-
tirilgan qiymati tartibga solish yozuvi yordamida haqiqiy tannarx dara-
jasiga yetkaziladi. 
Tuzatilgan schotlar aloqasini yozishda xato yozuvning sanasi va 
raqamiga asoslanib, tuzatish sabablarini ko‘rsatgan holda izoh berish 
kerak. 
Xo‘jalik yurituvchi subyektlarda buxgalteriya hisobini yuritishda 
xilma-xil texnik vositalar va turli hisob registrlaridan foydalaniladi. 
Xo‘jalik muomalalarini qayd qilishda tashqi shakli va grafalanishi 
turlicha daftarlar, kartochkalar va alohida varaqlar qo‘llaniladi, hisob 
registrlarining u yoki bu tartibda o‘zaro bog‘lanishi aniqlanadi va hisob 
registrlariga yozishning u yoki bu usuli, u yoki bu ketma-ketligi 
qo‘llaniladi. Muomalalarni qayd qilishda qo‘llaniladigan texnik vositalar 
va hisob registrlarining turli xil birlashmalari buxgalterlik hisobining har 
xil shakllarini ishlab chiqishga olib keladi.