O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi r. D. Do‘smuratov

2.6. Schotlar, ikki yoqlama yozuv va balansning o‘zaro bog‘liqligi 
 
Ushbu o‘zaro bog‘liqlik quyidagilarda namoyon bo‘ladi:  
1)  joriy hisobda schotlar boshlang‘ich balans ma’lumotlariga 
asosan ochiladi;  
2)  boshlang‘ich qoldiqlar aktiv schotlarning chap tomoniga, passiv 
schotlarning esa o‘ng tomoniga yoziladi, ya’ni ular balansda ham 
tegishli moddalar bo‘yicha shunday joylashgan; 
                                                 
**
Xronologik(grek. Chronos – vaqt) – Hodisalarning vaqt oralig‘idagi ketma-ketligi
 

---

 
 
60
3)  schotlarning boshlang‘ich qoldiqlarini va hisobot davridagi 
xo‘jalik muomalalarini hisobga olgan holda chiqarilgan oxirgi qoldiqlari 
keyingi hisobot sanasi uchun balans tuzishda birlamchi ma’lumot bo‘lib 
xizmat qiladi; 
4)  balans ko‘rsatkichlarining mazmunini ochib berish tegishli 
schotlarda aks ettirilgan oborotlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni qo‘llash 
bilan namoyon bo‘ladi. 
Masalan, balansning «Tovarlar» (180-satr) moddasi bo‘yicha ik-
kala firmaning qoldig‘i 10 mln. so‘mni tashkil etgan, ammo ushbu 
tovarlarning yillik oboroti birinchi firmada 120 mln. so‘m, yoki yillik 
zaxiraning 1/12 qismi, ya’ni bir oylik zaxira; ikkinchi firmada ushbu 
ko‘rsatkich 20 mln. so‘m, ya’ni u yarim yillik zaxiraga ega.  
 
Schotlar va balans o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikning mazmunini 
quyidagi misollarda ochib beramiz: