Oʼzbekiston respublikаsi oliy vа oʼrtа mаxsus tа’lim vаzirligi sаmаrqаnd veterinаriya vа meditsinаsi instituti toshkent filiаli

Иқтисодиёт назарияси предметининг янгича талқини хўжалик

Иқтисодиёт назарияси предметининг янгича талқини хўжалик

юритишнинг бозор тизими тўғрисидаги маржинализм деб аталган янги бир

таълимотни яратди. У инглизча сўздан олинган бўлиб, сўнгги, қўшилган

деган маънони беради. Унинг асосчилари Австрия иқтисодий мактабининг

намояндалари (К.Менгер, Ф.Визер, Бем-Баверк ва б.) бўлиб, улар томонидан

қўшилган товар нафлилигининг, қўшилган меҳнат ёки ресурс

унумдорлигининг пасайиб бориш қонуни деган назариялар ишлаб чиқилди.

Маржинализм назарияси аниқ олинган товарга бўлган талаб ва унинг нархи

ўртасидаги боғлиқлик ва ўзаро таъсирини таҳлил қилишда кенг қўлланилди.

Иқтисодиёт назариясининг янги йўналиши неоклассик, яъни янги классик деб ном олди. Бу назариянинг йирик намояндаларидан бири А.Маршалл бўлиб, у иқтисодий жараённинг функционал боғланиши ва функционал нисбатларини ишлаб чиқишга ҳаракат қилди, бозор мувозанатини ва нархни аниқловчи омиллар талаб ва таклифдан иборат деб қаради. Бу назарий йўналишнинг намояндаларидан бири швейцариялик иқтисодчи Леон Вальрас бўлиб, у умумий иқтисодий мувозанат моделининг нусхасини ишлаб чиқишга ҳаракат қилди.
Иқтисодиёт назариясининг ҳозирги замон йўналишларидан бири кейнсчилик мактабидир. 1936 йилда инглиз иқтисодчиси Жон Мейнард Кейнс ўзининг «Бандлик, фоиз ва пулнинг умумий назарияси» деган китобида макроиқтисодий кўрсаткичлар: миллий даромад, капитал харажатлар, истеъмол ва жамғаришнинг ўзаро боғлиқлигини таҳлил қилиб, инвестиция ва истеъмолнинг энг мақсадга мувофиқ тарзда ташкил топиши иқтисодий тараққиётнинг муҳим омили деб кўрсатади. Кейнс таълимоти, яъни кейнсчилик мактаби таъсирида иқтисодиётда макроиқтисодий таҳлил йўлга қўйилди. У иқтисодиётни тартибга солишда давлатнинг фаол иштироки зарурлигини исботлади.
Иқтисодиёт назарияси фанининг предмети ва вазифалари
Иқтисодиёт назарияси фанининг предметини аниқлашга оид масаланинг ечими жуда мураккаб бўлиб, бу ҳақда ўтмишда ҳам, ҳозир ҳам турли олимлар ҳар хил фикрлар билдириб келмоқдалар.