O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Bundan tashqari: 
7 
Darmana guli 
25 
15 
50 
8 
Tirnoqgul guli, makkajo‗xori onalik 
ustunchasi 
100 
25 
50 

---

73 
№ 
Mahsulot nomi 
Aniqlash uchun olinadigan miqdor, 
(gr). 
maydalangan 
qismi va 
aralashmalar 
namligi 
kuli va 
ta‘sir 
qiluvchi 
moddalari 
9 
Qora marjondaraxt guli 
20 
15 
25 
10 
Dorivor moychechak guli 
50 
25 
100 
11 
Dalmatsiya piretrum guli 
300 
25 
50 
12 
Butun, qirqilmagan o‗tlar, novdalar 
300 
50 
200 
Bulardan tashqari: 
13 
Tog‗rayhon er ustki qismi 
25 
15 
50 
14 
Itsigak novdalari 
50 
25 
100 
15 
Qirqilgan, maydalangan er ustki qismlar 
(o‗tlar) 
50 
25 
100 
16 
Quritilmagan sershira mevalar 
100 
50 
50 
Bulardan tashqari: 
17 
Namatak mevasi 
200 
25 
50 
18 
Garmdori mevasi 
300 
25 
150 
19 
Quruq mevalar va urug‗lar 
200 
25 
50 
20 
Meksika bangidevona, afsonak, zig‗ir, 
jut urug‗lari va kella mevasi 
10 
25 
100 
21 
Butun, qirqilmagan tuganaklar, ildizlar 
va ildizpoyalar 
300 
50 
200 
Bulardan tashqari: 
22 
Ro‗yan ildizpoya va ildizi, g‗ozpanja 
ildizpoyasi 
200 
50 
100 
23 
Salob tuganagi 
100 
25 
50 
24 
Andiz ildizpoya va ildizi 
600 
50 
100 
25 
Erkak parorotnigi ildizpoyasi va rovoch 
ildizi 
1000 
100 
300 
26 
Etmak ildizi 
10000 
200 
- 
27 
Qizilmiya tozalanmagan ildizi, zirk 
ildizi 
5000 
100 
500 
28 
Qizilmiya tozalangan ildizi 
2000 
100 
200 
29 
Qirqilgan, maydalangan ildiz va 
ildizpoyalar 
100 
25 
100 
30 
Kukun holidagi ildiz va ildizpoyalar 
50 
15 
25 
31 
Butun, qirqilmagan po‗stloqlar 
400 
50 
100 
32 
Qiriqilgan po‗stloqlar 
100 
25 
50 
O„simliklarning boshqa mahsulotlari: 
33 
Likopodiy (plaun sporalari) 
50 
25 
25 
34 
SHoxkuya 
50 
25 
100 

---

74 
№ 
Mahsulot nomi 
Aniqlash uchun olinadigan miqdor, 
(gr). 
maydalangan 
qismi va 
aralashmalar 
namligi 
kuli va 
ta‘sir 
qiluvchi 
moddalari 
35 
Qayin zamburug‗i – chaga 
2000 
5000 
100 
36 
Dengiz karami – laminariya talomi 
3000 
400 
1000 
37 
To‗g‗rilangan dengiz karami 
500 
100 
300 
38 
Kukun (poroshok holidagi dengiz 
karami) 
100 
50 
200 
Hayvonlar mahsulotlari: 
39 
Bodyaga – spongilla 
100 
25 
- 
Mahsulotni tahlil (analiz) qilish. Doviror o‗simlik mahsulotlarini 
haqiqiyligini aniqlagandan keyin, unga kirmaydigan organlari, qaraygan, 
sarg‗aygan qismlari, hasharotlar bilan zararlanganlik darajasi hamda boshqa 
organik, mineral aralashmalar va boshqalar borligi miqdoriy jihatidan aniqlanadi. 
TAHLIL UCHUN O„RTACHA NAMUNALAR OLISH SXEMASI 
Намуна олиш 
Бошланғич намуна 
Ўртача намуна 
Таҳлил учун 
Арбитраж таҳлил учун 
ҳақиқийлиги, майдаланган 
қисмини ва аралашмаларини 
аниқлаш учун 
Намликни аниқлаш учун 
Кулни аниқлаш ҳамда 
кимёвий ва биологик таҳлил 
учун 

---

75 
Dorivor o‗simliklarning hamma qismlari ham farmatsiyada dorivor 
mahsulot sifatida ishlatilmaydi. Tarkibida ta‘ir etuvchi kimyoviy birikmalar ko‗p 
bo‗lgan organlargina dorivor mahsulot bo‗la oladi. Masalan, kanakunjutning ta‘sir 
etuvchi moyi faqat urug‗idan olinadi. Bu o‗simlik poyasida yoki bargida moy 
bo‗lmaydi. Urug‗ga aralashib ketgan poya va barg mahsulot mifatini pasaytiradi. 
SHuning uchun ham urug‗da uchrashi mumkin bo‗lgan o‗simlik qismlari 
aralashmasining yo‗l qo‗yiladigan miqdori GOST da ko‗rsatilgan. 
Dorivor mahsulotni, ayniqsa barg, gul va o‗tlarni tayyorlash, quritish va 
saqlash jarayoni noto‗g‗ri olib borilsa, ular qorayib yoki sarg‗ayib ketadi. Dorivor 
mahsulotlar shudring ko‗tarilmasdan yoki yog‗ingarchilikdan so‗ng xo‗lligida 
yig‗ilsa, shuningdek ularni uyib qo‗yilsa ham yukorida aytib o‗tilgan hodisalar 
ro‗y berishi mumkin. Bundan tashqari, dorivor mahsulot yomon quritilganda 
(quritish vaqtida qalin qilib yoyilsa yoki juda sekin va uzoq vaqt quritilsa) ham 
qorayib yoki sarg‗ayib qoladi. Mahsulotni tashqi ko‗rinishidagi o‗zgarishlar 
(qorayishi 
va 
sarg‗ayishi) 
tarkibidagi 
kimyoviy 
birikmalarning 
parchalanganligidan dalolat beradi. Agar mahsulotning qoraygan va sarg‗aygan 
qismi GOST da ko‗rsatilgan miqdordan ko‗p bo‗lsa, dorivor mahsulot qaytadan 
navlarga ajratiladi yoki tashlab yuboriladi. 
Dorivor mahsulot idishlarga joylashtirish (upakovka kilish) va tashish 
vaqtida sinishi, maydalanishi hamda kukunga aylanib ketishi mumkin. Ayniqsa 
mo‗rt organlar ko‗proq maydalanadi. Maydalanib ketgan dorivor mahsulotning 
sifatibuziladi. CHunki kukun bo‗lib keggan mahsulotni chang va tuproqdan tozalab 
bo‗lmaydi, ayni vaqtda dorivor mahsulot kislorod va Namlikka ko‗proq duch 
keladi. Natijada dorivor mahsulotning namligi oshadi. SHuning uchun dorivor 
mahsulotlarni iloji boricha maydalanib ketishidyn ehtiyot bo‗lish kerak. Oson 
maydalanib ketadigan mo‗rt mahsulotlar maydalangan kismining ruxsat etiladigan 
miqdori GOST, OST. VTU va Davlat farmakopeyasida belgilangan. 
Organik aralashmalar deganda boshqa o‗simliklarning qismla ri: xashak, 
ko‗mir, qipiq va boshkalar tushuniladi. Mineral aralashmalar esa qum, kesak, 
temir, shisha, oyna parchalari va boshqalardan iborat. Odatda organik aralashmalar 
dorivor mahsulotlarda 1—3%, mineral aralashmalar esa 0,5—2% gacha bo‗lishi 
kerak. 
Dorivor o‗simliklarning hamma qismlari ham farmatsiyada dorivor 
mahsulot sifatida ishlatilmaydi. Tarkibida ta‘ir etuvchi kimyoviy birikmalar ko‗p 
bo‗lgan organlargina dorivor mahsulot bo‗la oladi. Masalan, kanakunjutning ta‘sir 
etuvchi moyi faqat urug‗idan olinadi. Bu o‗simlik poyasida yoki bargida moy 
bo‗lmaydi. Urug‗ga aralashib ketgan poya va barg mahsulot mifatini pasaytiradi. 
SHuning uchun ham urug‗da uchrashi mumkin bo‗lgan o‗simlik qismlari 
aralashmasining yo‗l qo‗yiladigan miqdori GOST da ko‗rsatilgan.