O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Reja: 
1. 
Dorivor o‗simliklar taxlil qilish tartibi.

---

124 
2. 
Taxlil qilishda ishlatiladigan optik asboblar. 
3. 
Dorivor o‗simliklar tuzilishi va va ishlash prinsipi bo‗yicha 
ko‗nikmalarga ega bo‗lish. 
Dorivor o‗simlik mahsulotlarining makro (morfologik) va mikro 
(anatomik) tahlil qilishda quyidagi optik va yordamchi asboblardan foydalaniladi: 
lupa, turli mikroskoplar (biologik, sterio, polyarizatsion, lyuminissent va 
boshqalar), yorituvchi asbob, ob‘ektiv va okulyar mikrometrlari, rasm chizadian 
apparat, mikrotom va boshqalar. 
Lupadan asosan dorivor o‗simlik mahsulotlarini morfologik (sirtdan 
ko‗rinishini) tahlilida foydalaniladi. Uningyordamida mahsulotlarda tuklar, efir 
moyli 
bezlar 
bor-yo‗qligi 
ainqlanadi 
hamda 
mayda 
mahsulotlar 
(soyabonguldoshlar mevasi, mayda gullar va boshqalar) ko‗riladi. 
Oddiy lupalardan tashqari binokulyar mikroskopdan ham shu maqsadda 
foydalaniladi. 
Steriomikroskoplar ham asosan dorivor o‗simliklar mahsulotini 
morfologik 
tahlilida 
qo‗llaniladi. Steriomikroskopning asosiy mohiyati 
tekshirilayotgan mahsulotni hajmli qilib ko‗rsatishdadir. Bu esa mahsulotni 
tekshirishni ancha osonlashtiradi va mukammallashtiradi. Odatda tahlil uchun 
MBS-1, MBS-2 va MBS-3 steriomikroskoplaridan foydalaniladi. 
Biologik mikroskoplar dorivor o‗simliklarning qirqilgan (kesilgan), 
maydalangan, poroshokka (kukunga) aylantirilgan mahsulotlarni hamda ulardan 
tayyorlangan briketlar, granulalar va boshqalarni tahlil qilishda ishlatiladigan 
birdan-bir 
asosiy 
optik 
asbobdir. 
Biologik 
mikroskoplar 
yordamida 
mahsulotlarning anatomik tuzilishi o‗rganiladi. Bu maqsadda MBR-1, MBR-1A va 
MBR-3 universal biologik mikroskoplardan foydlaniladi. 
YOritgichlar (yorituvchi asboblar) mikroskop ostida kuzatilayotgan 
mikropreparatni tabiiy nur yordamidi ko‗rishning iloji bo‗lmagan hollarda 
qo‗llaniladigan moslamalar. YOritgichlarning nur manbai sifatida elektrolampalar 
xizmat qiladi. Mikroskopda ko‗pincha ztkazuvchi nur bilan yorituvchi OI-9 va OI-
31 yoritgichlari hamda qaytariluvchi nur bilan yorituvchi OI-21 yoritgichlari 
ishlatiladi.