O’zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti

Nazorat savollari

1. Toluol bilan xlordan benzil xlorid hosil qiling. Reaktsiya qanday mexanizmda boradi?

2. Quyidagi o‘zgarishlarni amalga oshiring:

S₆N₆ S₆N₅BrS₆N₅MgBr S₆N₅COOH

3. Quyidagi birikmalarni tuzilish formulalarini yozing:

a) n– xlorbenzolsulfokislota;

b) 3– etilbenzolsulfokislota;

c) m – toluolsulfokislota;

4. Toluoldan m – toluolsulfokislotani hosil qiling.
– NAFTALINSULFOKISLOTA



Reaktivlar.

Naftalin 19 g (0,15 mol)

Sulfat kislota (d= 1,84) 17 ml (0,31 mol)

Aktivlantirilgan ko‘mir; natriy bikarbonat; natriy xlorid; etil spirt.

150–200 ml sig‘imli yumaloq tubli kolbada olingan naftalinga oz-ozdan aralashtirib turilgan holda sulfat kislota tomchilatib quyiladi va temperaturani 180°S dan oshirmay aralashma 4 soat qizdiriladi. So‘ngra reaktsion massa uy temperaturasigacha sovitilib, tomizgich voronkaga quyiladi.

Naftalinsulfokislotaning natriyli tuzini olish uchun voronkadagi reaktsion massa muz bilan sovitib turilgan osh tuzining to‘yingan eritmasiga aralashtirib turilgan holda tomiziladi. Modda to‘liq cho‘kishi uchun kolbani yana 30 minut muzda qoldiriladi.

CHo‘kmaga tushgan naftalinsulfokislotaning natriyli tuzi Byuxner voronkasida filtrlanib, 2 marta muzli suv bilan yuviladi. Olingan modda 100°S da quritiladi. U spirtda qaytadan kristallantiriladi.

Miqdori 22 g atrofida.