O’zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti

Metil qizil sintezi


Reaktivlar: 4 g antranil kislota, 3,2 ml dimetilanilin, 2 g natriy nitrit, xlorid kislota (8% li eritmasi), natriy gidroksid (8% li eritmasi), natriy xlorid.
4 g antranil kislota 12,5 ml 8% li natriy gidroksid eritmasida stakanda eritiladi va unga 2 g natriy nitritning 25 ml suvdagi eritmasi qo’shiladi. Hosil bo’lgan eritma muzli suvda 0⁰C gacha sovitiladi, u boshqa stakandagi 12,5 ml 8% li xlorid kislota eritmasiga asta-sekin quyiladi. Diazoeritma 10-15 minut aralashtiriladi va 0-5⁰C gacha sovitilgan 3,2 ml dimetilanilinning 25 ml 4% li xlorid kislotadagi eritmasiga aralashtirib turib quyiladi. Bir soatdan so’ng reaksion aralashmaga ishqoriy muhit hosil bo’lguncha 8% li natriy gidroksid eritmasidan qo’shiladi. Odatda bunda bo’yoqning natriyli tuzi cho’kmaga tusha boshlaydi (agar bu hol kuzatilmasa, unga bir oz natriy xlorid qo’shiladi). 3-4 soatdan so’ng cho’kma filtrlanadi va 40⁰C da quritiladi. Bo’yoq natriyli tuzining miqdori 4,5 g.

Metil qizil (n-dimetilaminoazobenzol-o-karbon kislota) - qizil binafsha rangli kristall modda, yoki qizil-qo’ng’ir poroshok, suvda qiyin eriydi, qaynoq spirtda yaxshi eriydi. Molekulyar massasi 291,28. Kislota-ishqorli rangli indikator sifatida ishlatiladi. Rangining o’tish chegarasi pH 4,2 dan 6,2 gacha (qizildan sariq ranggacha).