O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi toshkеnt kimyо-tеxnologiyаsi instituti

2- tajriba. Etil spirtini oddiy haydash yo’li bilan tozalash


Laboratoriya ishidan maqsad. Ushbu laboratoriya ishidan ko‘zda tutilgan asosiy maqsad, talabalarda olgan nazariy bilimlarini mustahkamlash uchun laboratoriya sharoitida suyuq moddalarni tozalash jarayonini mustaqil bajarishlari va shu amaliy ish davomida o‘zlarining bilim hamda ko‘nikmalarini oshirishidir.
Kerakli reaktivlar: Ifloslangan spirt.
Jihozlar: sovutkich, gaz gorelkasi, suv hammomi, 2-3 bo’lak qaynatgich, yig’gich kolba, termometr, Bunzen gorelkasi, zajim asbest qog‘ozi bilan, haydash kolba (Vyurs kolbasi), lapka, shtativlar, sovitgich, allonj.
Ishning borish tartibi: Ifloslangan spirt (suv, atseton, piridin va boshqa qo’shimchalar) oddiy haydash yo’li bilan tozalanadi. Buning uchun Vyurs kolbasi olinib, unga ifloslangan spirtdan 30 ml va 2-3 bo’lak qaynatgich solinadi. So’ngra alonj orqali yig’gich kolbaga tutashtiriladi. Suvli sovutkich ishlatilgandan keyin gaz gorelkasi yordamida suv hammomida Vyurs kolbasi qizdiriladi. Toza spirt 78⁰C da haydala boshlaydi. Spirt idishga yig'ib olinadi va hajmi o’lchanadi. Dastlabki olingan aralashmaning hajmiga qarab spirtning aralashmadagi (%) miqdori topiladi.



7.Rasm Suyuqliklarni oddiy haydash uchun ishlatiladigan asbob: 1) Bunzen gorelkasi, 2) zajim asbest qog‘ozi bilan, 3) haydash kolba (Vyurs kolbasi), 4) lapka, 5) termometr, 6) shtativlar, 7) Libix sovitqichi, 8) allonj, 9) yig‘gich kolba.


Nazorat savollari

1. 
   Qayta kiristalga tushirish usuli qanday moddalar uchun qo‘llaniladi?
   
2. 
   Moddalarni qayta kristallashda erituvchi qanday xossalarga ega bo‘lishi talab etiladi?
   
3. 
   Benzoy kislotasining toza bo‘lganligini qanday bilish mumkin?
   
4. 
   Organik moddalarni qayta kristallashda aktivlangan komirning vazifasi nimalardan iborat?
   
5. 
   Suyuq aralashmalarni biri-biridan ajratishning qanday turlari mavjud, ularning har biriga izoh bering.
   
6. 
   Rektifikatsiya usulining mohiyatini izohlang va qo‘lanilish soxalarini so‘zlab bering.