O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta maxsus Ta'lim Vazirligi Toshkent viloyati Chirchiq Davlat Pedagogika Universiteti Gumanitar fanlar fakulteti Milliy g'oya, ma'naviyat asoslar va huquq ta'limi kafedrasi Milliy g'oya

II-BOB.HUQUQIY MADANIYATNI YUKSALTIRISHDA AMALGA OSHIRILAYOTGAN ISLOHATLAR .
1.1 O'zbekistonRespublikasiPrezidentining "Jamiyatdahuquqiyongvahuquqiymadaniyatniyuksaltirishtiziminitubdantakomillashtirish to'g'risida"gi PF 5618 sonlifarmoni
Bugun mamlakatimizda qonun ustuvorligini ta'minlash, fuqarolarning huquq va qonuniy manfaatlarini himoya qilish, sud-huquq tizimini demokratlashtirish borasida amalga oshirilayotgan keng ko'lamli sa'y-harakatlar samarasida O'zbekiston huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyati barpo etish yo'lidan dadil odimlamoqda.
Ushbu jarayonda aholining faol qatnashishi, huquqiy ongi va madaniyati darajasining yuksak bo'lishi muhim o'ringa ega.
Fuqarolar ongiga demokratik tamoyillarni chuqur singdirish, ular qalbida yurt taraqqiyotiga daxldorlik hissini kuchaytirishda huquqiy targ'ibot va huquqiy ta'limning o'rni beqiyos. Bu esa huquq-tartibot idoralari, ta'lim muassasalari va huquqshunos olimlar zimmasiga juda katta mas'uliyat yuklaydi.
Jamiyatda huquqiy ong va huquqiy madaniyatni yuksaltirib borish qonun ustuvorligini ta'minlash va qonuniylikni mustahkamlashning eng muhim shartlaridan biri hisoblanadi.
Ayniqsa,Yurtboshimizning 2019-yil 9-yanvardagi“JAMIYATDA HUQUQIYONGVAHUQUQIY MADANIYATNI YUKSALTIRISH TIZIMINI TUBDAN TAKOMILLASHTIRISH TO‘G‘RISIDA”gi qarorijamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirishdek ezgu maqsadni yanada kengroq amalga oshirish imkonini berdi. Unga muvofiq, Aholininghuquqiyongivahuquqiymadaniyatiniyuksaltirishgadoirishlarsamaradorliginiyanadatakomillashtirish, fuqarolarningijtimoiy-siyosiyo‘zgarishlarbilanuyg‘unravishdahuquqiybilimlarinioshiribborishningzamonaviyusullarinijoriyetish, shuningdek, aholini, ayniqsa, yoshlarnizararliaxborotlardanhimoyaqilishbo‘yichamustahkamhuquqiyimmunitetnishakllantirishmaqsadida:
Quyidagilarjamiyatdahuquqiyongvahuquqiymadaniyatniyuksaltirishningasosiyvazifalariaholigamamlakatimizdaamalgaoshirilayotganijtimoiy-iqtisodiyislohotlar, qabulqilinayotganqonunhujjatlarivadavlatdasturlariningmazmunivamohiyatiniizchilyetkazishtiziminishakllantirish, fuqarolarongida
“Jamiyatdaqonunlargahurmatruhiniqarortoptirish ‒ demokratikhuquqiydavlatqurishninggarovidir!” deganhayotiyg‘oyanimustahkamlashjamiyatdahuquqiyongvahuquqiymadaniyatniyuksaltirishda, engavvalo, ta’lim-tarbiyaningtizimlivauzviyravishdaolibborilishigaalohidae’tiborqaratish, maktabgachata’limtizimidanboshlab, aholiningbarchaqatlamlarigahuquqiyongvahuquqiymadaniyatnichuqursingdirish, shaxsiymanfaatlarhamdajamiyatmanfaatlario‘rtasidagimuvozanatnisaqlashg‘oyalarini kengtarg‘ibqilishyoshavlodongigahuquqvaburch, halollikvapokliktushunchalarinihamdaodob-axloqnormalarinichuqursingdiribborish, Konstitutsiyaning muhimjihatlariniulargabolaligidanboshlabo‘rgatishaholio‘rtasidahuquqiymadaniyatnishakllantirishbo‘yichahuquqiy-ma’rifiytadbirlarnixalqimiztarixi, dini, milliyqadriyatlarinio‘rgatishbilanuyg‘unholdatashkilqilish, shuningdek, harbirfuqarodadavlatramzlaribilanfaxrlanishtuyg‘ularinishakllantirishorqalimamlakatgadaxldorlik, vatanparvarlikhissinikuchaytirish.
Davlatxizmatchilarininghuquqiyongivahuquqiymadaniyatiniyuksaltiribborish, ulardakorrupsiyavaboshqahuquqbuzarliklarganisbatanmurosasizlikmunosabatinishakllantirishdavlathokimiyativaboshqaruviorganlari, shujumladan, huquqnimuhofazaqiluvchiorganlarhamdafuqarolikjamiyatiinstitutlariningmanzillihuquqiytarg‘ibotniamalgaoshirishborasidagio‘zarohamkorliginimustahkamlashjamiyatdahuquqiyongvahuquqiymadaniyatnioshirishgadoirtadbirlarnitashkiletishdaijtimoiysheriklikprinsiplaridankengvaunumlifoydalanishnitizimliasosdayo‘lgaqo‘yishommaviyaxborotvositalarininghuquqiyaxborotbilanta’minlashdagirolinioshirish, huquqiytarg‘ibotninginnovatsionusullaridankengfoydalanish, shujumladan, veb-texnologiyalarniqo‘llashnikengaytirishyuridikta’limnitakomillashtirish, shuningdek, yuridikkadrlarnitayyorlash, qaytatayyorlashvaularningmalakasinioshirishtiziminirivojlantirishjamiyatdahuquqiyongvahuquqiymadaniyatniyuksaltirishningilmiyasoslarinichuqurtadqiqetish.
2. “Yuksakhuquqiymadaniyat — mamlakattaraqqiyotikafolati” degankonseptualg‘oyaasosidaaholiningbarchaqatlamlarihuquqiysavodxonlikkaerishishlari, yuksakdarajadagihuquqiyonggaegabo‘lishlarihamdahuquqiybilimlarinikundalikhayotdaqo‘llayolishlariuchuntizimlivakengqamrovlihuquqiytarg‘ibottadbirlarinitashkilqilishdavlatorganlarivatashkilotlarningustuvorvazifalaridanbirietibbelgilansin.
3. Belgilabqo‘yilsinki, jamiyatdahuquqiyongvahuquqiymadaniyatniyuksaltirish “shaxs — oila — mahalla — ta’limmuassasasi — tashkilot — jamiyat” prinsipibo‘yichatizimlivauzviytashkiletiladi.
Konsepsiyava “Yo‘lxaritasi”niamalgaoshirishjarayoniningsamaralimuvofiqlashtirilishivamonitoringi, shuningdek, ularningijrosito‘g‘risidaVazirlarMahkamasigadoimiyravishdaaxborotberibborsinikkioymuddatdaJamiyatdahuquqiymadaniyatniyuksaltirishbo‘yichatadbirlarnimonitoringqilishvabaholashningko‘rsatkichlarinitasdiqlashto‘g‘risidagiHukumatqaroriloyihasiniishlabchiqsinvabelgilangantartibdaVazirlarMahkamasigakiritish.
O‘zbekistonmilliyteleradiokompaniyasivaAdliyavazirligibiroymuddatdahuquqiymavzularnitizimlivatahliliyyoritibborishhamdaaholiniqonungahurmatruhidatarbiyalashgadoirteleko‘rsatuvlarko‘laminikengaytirishchoralariniko‘rish.
Internetda “O'zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari ma'lumotlarining milliy bazasi” – “LexUZ”ning yaratilgani aholiga huquqiy axborot yetkazib berish borasidagi ishlarni yanada jonlantirdi. Ushbu bazada o'zbek va rus tillarida 26 mingga yaqin hujjat jamlangan bo'lib, undan bir kunda 2500-3000 nafar yuridik va jismoniy shaxs bepul foydalanmoqda. Shu bilan birga, hozir mamlakatimizda huquq sohasiga ixtisoslashtirilgan 5 ta jurnal va 30 dan ziyod gazetalar faoliyat yuritayotir. Ularda yoritilayotgan maqolalar keng jamoatchilik huquqiy madaniyatini yuksaltirishda, ularning manfaatlarini ta'minlashda muhim o'rin tutmoqda. Ayni chog'da Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish kontseptsiyasidan kelib chiqib, Adliya vazirligi tomonidan manfaatdor idoralar bilan birgalikda Jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish milliy dasturining yangi tahrirdagi loyihasi ishlab chiqildi. Loyihani tayyorlashda Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va Senati, Oliy sud, Konstitutsiyaviy sud, Oliy xo'jalik sudi, Bosh prokuratura – jami 50 dan ortiq davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarining taklif va tavsiyalari inobatga olindi. Shuningdek, Germaniya, Buyuk Britaniya, AQSh, Yaponiya, Janubiy Koreya, Rossiya, Ukraina kabi davlatlar tajribasi ham atroflicha o'rganildi.
Muxtasar aytganda, aholining huquqiy madaniyati va huquqiy ongini yuksaltirish, bu bilan bog'liq chora-tadbirlar mazmuni hamda ko'lamini kengaytirish, sifatini oshirish — davr talabi. Zero, Birinchi Prezidentimiz ta'kidlaganidek, ongi, tafakkuri, e'tiqodi mustahkam bo'lgan, o'z mustaqil fikri bilan yashayotgan odamni chalg'itib ham, kimlardir xohlagan tomonga og'dirib ham bo'lmaydi. Fuqarolar Konstitutsiya va qonunlarga rioya etishga, boshqa kishilarning huquqlari, erkinliklari, sha'ni va qadr-qimmatini hurmat qilishga majburdirlar. [1, 17]