O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo – texnologiya instituti asosiy organik sintez texnologiyasi kafedrasi

sxemasi 
1-formalin saqlash yomkosti: 2- Nasos: 3- formalin saqlash bunkeri: 4-
dispenser 
bunker: 5,6- o'lchash moslamalari-dispenserlar: 7 – reaktor: 8 – sovutgich: 9 - kondensat 
to'plami 10 – vakumli nasos: 11- smola eritmasi 
Tarkibida paraformin boʻlmagan formalin 1-sisternadan 2-nasos orqali 
yuborilib 5-oʻlchov idishiga, soʻngra 7-reaktorga beriladi. Maydalagichda yoki 
donador shaklda ezilgan karbamid 3-chi aralashtirgichli sisternaga quyiladi va u 
yerdan 4- chi oʻlchash moslamasiga yuklanadi
. 4 dispenser bunkerdan pnevmatik 
transport orqali 7 reaktorga yuboriladi.7 reaktorda xomashyo formalin, karbamid 
,ishqor aralashtirilib polikondentatsiya jarayoni boradi 
O'lchov tanklaridan 
qatronni almashtirish uchun turli xil spirtlar qo'shiladi - butil, dietilen glikol va 
boshqalar. 

---

20 
Kislota katalizatorlari (oksalat kislotasining suvli eritmasi va boshqalar) va 
neytrallashtiruvchi moddalar (ammiakli suv, natriy gidroksid va urotropinning 
suvli eritmalari) ham kerakli pH muhitning qiymati olinmaguncha 7-reaktorga 
kiritiladi. 
Qatronlar eritmasi zanglamaydigan po'latdan, nikel qotishmalaridan yoki 
po'lat-nikel bimetaldan tayyorlangan 5-30 m
3
hajmli reaktorlarda tayyorlanadi. 
Retsept bo'yicha barcha komponentlar yuklangandan so'ng, polikondensatsiya 
jarayoni 15-40 
0
C (kondensatsiya eritmalari) va 70-100 
0
C (qatron eritmalari) 
haroratlarda kerakli xususiyatga ega mahsulot olinmaguncha doimiy aralashtirish 
bilan amalga oshiriladi. Agar jarayon reaktorga yuqori haroratda amalga oshirilsa, 
metilen glikol va suv bug'larini kondensatsiyalash va ularni reaktorga qaytarish 
uchun 8 – sovutgich bilan sovitiladi. Reaksiyada aralashmaning konsentratsiyasi 
ko'pincha kamdan-kam hollarda amalga oshiriladi, shuning uchun aralashmani 
tayyorlash uchun zavod vakuum nasosi 10 va kondensat kollektori bilan 
jihozlangan 9. Polikondensatsiya reaktsiyasi tugagandan so'ng, eritma 25-30 
0
C 
gacha sovutiladi. , uning pH aniqlanadi va ammiakli suvning hisoblangan miqdori 
pH 7 -8 reaktorda aralashmaga qo'shiladi. 
Reaksiya aralashmasining konsentratsiyasi (quritish) muzlatgich va vakuum 
qabul qilgichga ulangan bir xil reaktorda 13-26 kPa qoldiq bosim va 50-70 
0
C 
haroratda amalga oshiriladi. Jarayon eritmaning sinishi indeksi va yopishqoqligi 
bilan boshqariladi. 
Kondensatsiya eritmasi yoki eritma yoki qatron eritmasi vakuumni 
o'chirgandan so'ng 9 filtr orqali sovutilgandan so'ng yig'imga o'tkaziladi.