Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi Toshkent Farmasevtika instituti Sanoat farmatsiya fakulteti Biotexnologiya yoʻnalish 103-b talabasi

Anabolizm

Anabolizm (yun. anabole — koʻtarilish) — hujayralar va toʻqimalar tarkibiy qismlarining hosil boʻlishi va yangilanishida tirik organizmlarda kechadigan barcha kimyoviy jarayonlar majmui. A.ning aksi boʻlgan katabo-lizmda esa birmuncha oddiy moddalardan murakkab moddalar sintezlanib, ener-giya jamgariladi. Biosintez uchun zarur boʻlgan energiya (asosan ATF shaklida) biologik oksidlanish katabolitik re-aksiyalarida yetkazib beriladi. A. orga-nizmlarning oʻsish davrida (hayvonlarda yoshlik davrida, oʻsimliklarda — umr boʻyi) jadal kechadi. Fotosintez plane-tar ahamiyatga ega boʻlgan eng muhim A. jarayoni hisoblanadi.

Katabolizm

• Katabolizm (grekcha: καταβολή - katabole — olib tashlash, buzish) — tirik organizmlarda murakkab organik birikmalarning parchalanishidan iborat moddalar almashinuvi reaksiyalarining majmui, anabolizmta qarama-qarshi jarayon. Katabolizmda odatda, energiya ajraladi.

Assimilyatsiya

• Assimilyatsiya (lotincha: assimulatio – birikish, oʻzlashtirish, oʻxshatish) – (biologiyada) tirik organizmlar uchun xos boʻlgan moddalar almashinuvining bir tomoni, tashqi muhitdan olinadigan moddalardan organizm uchun zarur murakkab moddalar hosil boʻlishi. Assimilyatsiya – tiriklikning eng asosiy xususiyatlaridan biridir. Assimilyatsiya jarayonida organizmning oʻsishi, rivojlanishi va yangilanishida energiya manbai sifatida foydalaniladigan moddalar toʻplanishi ta’minlanadi. Termodinamika nuqtai nazaridan organizmlar ochiq sistema boʻlib, ularga tashqi muhitdan energiya kelib turadi. Tirik organizmlar uchun quyosh nuri dastlabki energiya manbai hisoblanadi. Yer yuzida uchraydigan barcha tirik organizmlar energiya manbalaridan foydalanish xususiyatlariga koʻra avtotrof va geterotrof guruhgaajratiladi. Faqat avtotroflar (yashil oʻsimliklar) quyoshning energiyasidan fotosintez jarayonida organik moddalar (uglevodlar, oqsillar, yogʻlar) sintez qilishi mumkin.

Dissimilyasiya

• Dissimilyasiya (lot. dissimilatio -oʻxshatmaslik) — organizmlarda murakkab organik moddalarning parchalanib, birmuncha oddiyroq moddalarga aylanish jarayoni; assimilyasiyaga karamaqarshi boʻlgan jarayon.