O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

5,5-7,4 
 
 
 
 
 
 
 
0-5,4 
 
 
 
 
 
 
 
1,7-2 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1,4-1,6 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1,1-1,3 
 

 
 
233 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
4. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mavzu 
bo„yicha 
testlar, 
munozara
li 
savollar, 
taqdimot 
va 
topshiriql
ar 
tayyorlas
h. 
 
Ilmiy 
maqola, 
tezislar va 
ma‟ruzala
r. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3,0 
 
 
5,0 
topshiriqlarda  ko‗zda  tutilgan  maqsadning  aniq 
bayon etilganligi; 
- 
muammoli 
savollar 
tuzishda 
mavzuning 
munozarali 
momentlarining 
aniq 
ajratib 
ko‗rsatilganligi; 
-  topshiriqlarni  tuzish  usul-uslublariga  yetarlicha 
e‘tibor qaratilganligi.  
2. “Yaxshi” 
- mavzu bo‗yicha tayyorlangan  testlar, munozarali 
savollar va topshiriqlarning qo‗yiladigan talablar va 
qonun-qoidalarga mosligi; 
-  tayyorlangan    testlar,  munozarali  savollar  va 
topshiriqlarda 
ko‗zda 
tutilgan 
maqsadning 
yetarlicha bayon etilganligi; 
- 
muammoli 
savollar 
tuzishda 
mavzuning 
munozarali momentlarini ajratib ko‗rsatishda ayrim 
kamchiliklarning mavjudligi; 
-  topshiriqlarni  tuzish  usul-uslublariga  yetarlicha 
e‘tibor qaratilmaganligi.  
3. “Qoniqarli” 
- mavzu bo‗yicha tayyorlangan  testlar, munozarali 
savollar va topshiriqlarning qo‗yiladigan talablar va 
qonun-qoidalarga ma‘lum darajada mosligi; 
-  tayyorlangan    testlar,  munozarali  savollar  va 
topshiriqlarda 
ko‗zda 
tutilgan 
maqsadning 
yetarlicha bayon etilmaganligi; 
- 
muammoli 
savollar 
tuzishda 
mavzuning 
munozarali momentlarini ajratib ko‗rsatishda ayrim 
kamchiliklarning mavjudligi; 
-  topshiriqlarni  tuzish  usul-uslublariga  yetarlicha 
e‘tibor qaratilmaganligi.  
4. “Qoniqarsiz” 
- mavzu bo‗yicha tayyorlangan  testlar, munozarali 
savollar va topshiriqlarning qo‗yiladigan talablar va 
qonun-qoidalarga umuman mos kelmasligi; 
-  tayyorlangan    testlar,  munozarali  savollar  va 
topshiriqlarda  ko‗zda  tutilgan  maqsadning  to‗g‗ri 
tanlanmaganligi; 
- 
muammoli 
savollar 
tuzishda 
mavzuning 
munozarali  momentlarini  ajratib  ko‗rsatishda  aniq 
kamchiliklarga yo‗l qo‗yilganligi; 
-  topshiriqlarni  tuzish  usul-uslublariga  amal 
qilinmaganligi.  
1. “A‟lo” 
-
 
talabada  berilgan  mustaqil  ishni  bajarishga 
bo‗lgan  ishtiyoqning  mavjudligi  va  uni  bajarish 
bo‗yicha aniq yondashuvning mavjudligi; 
-
 
talabaning 
berilgan 
mustaqil 
ishning 
mohiyatini  tushunishi,  yuqori  darajada  bilishi, 
tasovvurga  ega  bo‗lishi  va  uni  namunali  tarzda 
tayyorlay olishi; 
-  talabada  berilgan  mustaqil  ishni  bajarishda 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
0-1,0 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2,6-3,0 
 
 
 
 
 
 
 
2,1-2,5 
 
 
 
 
 
 
1,6-2,0 
 
 
 
 
 
0-1,5 
 
 
 
 
 
4,3-5,0 
 
 

 
 
234 
 
mustaqil 
mushohada 
yuritish 
qobiliyatining 
mavjudligi;  
- talabaning berilgan mustaqil ishni tayyorlash usul 
va uslublarini tanlay olishi. 
2. “Yaxshi” 
-
 
talabada  berilgan  mustaqil  ishni  bajarish 
bo‗yicha  ishtiyoqning  mavjudligi  va  uni  bajarishda 
aniq yondashuvning mavjudligi; 
-
 
talabaning 
berilgan 
mustaqil 
ishning 
mohiyatini  tushunishi,  ma‘lum  darajada  bilishi, 
tasovvurga ega bo‗lishi va uni tayyorlay olishi; 
-
 
talabada  berilgan  mustaqil  ishni  bajarish 
bo‗yicha  noyob  qobiliyat  va  mustaqil  mushohada 
yuritish qobiliyatining mavjudligi. 
3. “Qoniqarli” 
-
 
talabada  berilgan  mustaqil  ishni  bajarishga 
bo‗lgan  ishtiyoqning  mavjudligi  va  uni  bajarish 
bo‗yicha loqaydlik holatlarining qisman kuzatilishi; 
-
 
talabaning 
berilgan 
mustaqil 
ishning 
mohiyatini  tushunishi,  ma‘lum  darajada  bilishi, 
tasovvurga ega bo‗lishi va uni qisman bajara olishi. 
4. “Qoniqarsiz” 
-
 
Talabada  berilgan  mustaqil  ishni  bajarishga 
bo‗lgan ishtiyoqining yuqligi; 
-
 
talabaning 
berilgan 
mustaqil 
ishning 
mohiyatiga  tushunib  yetmasligi  va  aniq  tasavvurga 
ega bo‗lmasligi; 
-
 
talabada  berilgan  mustaqil  ishni  bajarish 
bo‗yicha loqaydlik holatining kuzatilishi. 
 
 
 
 
 
3,6-4,2 
 
 
 
 
 
 
 
 
2,8-3,5 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
0-2,7 
 
 
Izoh:  Talaba  mustaqil  ishni  bajarish  jarayonida  fan  bo„yicha  zaruriy  va qo„shimcha 
adabiyotlar, ilmiy manbalar hamda internet ma‟lumotlaridan unumli foydalanishi zarur. 

 
 
235 
 
IQTISODIYOT  NAZARIYASI FANI BO„YICHA 
MUSTAQIL ISH MAVZULARI 
1.
 
Iqtisodiy muammo, uning mohiyati.
 
2.
 
Iqtisodiyot nazariyasining predmeti va vazifalari.  
3.
 
Iqtisodiy qonunlar va kategoriyalar. 
4.
 
Iqtisodiy resurs, uning turlari 
5.
 
Ijtimoiy  xo‗jalik  shakllari:  tovar  ishlab  chiqarish  va  bozorning  vujudga  kelishi 
umumiy shart-sharoitlari 
6.
 
Ishlab chiqarish usullari 
7.
 
Iqtisodiy tizimlar 
8.
 
Mulkchilikning mohiyati va mulkchilik shakllari 
9.
 
Bozor iqtisodiyotiga o‗tishning jahon tajribasi modellari 
10.
 
Bozor muvozanati  
11.
 
Raqobat va uning shakllari 
12.
 
Tarmoq ichidagi va tarmoqlararo raqobat 
13.
 
Tadbirkorlik rivojlanishining asosiy shart-sharoitlari 
14.
 
Iqtisodiy taraqqiyot, iqtisodiy rivojlanish va iqtisodiy o‗sish 
15.
 
Makroiqtisodiy barqarorlik, makroiqtisodiy siyosat 
16.
 
Iqtisodiy sikl, uning bosqichlari 
17.
 
Globallashuv davrida milliy iqtisodiyot raqobatbardoshligi 
18.
 
Tashqi iqtisodiy tahdidlar va iqtisodiy xavfsizlik tizimi. 

 
 
236 
 
IQTISODIYOT NAZARIYASI FANI BO„YICHA 
1-JORIY NAZORAT
 
1.
 
Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti.  
2.
 
Iqtisodiyotning asosiy uch muammosi.
  
3.
 
Ijtimoiy-iqtisodiy  ehtiyojlar, ularning tarkibi va turlari. Ehtiyojlarni qondirish  yollari, 
muammolari.  
4.
 
Iqtisodiy qonunlar va kategoriyalar.  
5.
 
Iqtisodiy hodisa va jarayonlarni ilmiy bilishning asosiy usullari.  
6.
 
Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot jarayonlari va bosqichlari.  
7.
 
Ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar.  
8.
 
Mulkchilik munosabatlarining iqtisodiy mohiyati.  
9.
 
Mulkchilik shakllari.  
10.
 
Mulk ob‘ektlari va sub‘ektlari.  
11.
 
Tovar ishlab chiqarishga otish jarayoni shart-sharoitlari.  
12.
 
Tovar va tovar ishlab chiqarishning xususiyatlari.  
13.
 
Tovarning nafliligi va ayirboshlanish nisbati (qiymati).  
14.
 
Tovar qiymati va qiymat qonuni  
15.
 
Pulning kelib chiqishi, mohiyati va funksiyalari.  
16.
 
Bozor islohotlari sharoitida  
17.
 
O`zbekistonda tovar-pul munosabatlari qaror topish jarayoni. 
18.
 
Bozor iqtisodiyotining mazmuni va uning asosiy belgilari.  
19.
 
Bozor iqtisodiyotining afzalliklari va ziddiyatlari.  
20.
 
Bozor turlari va tuzilishi.  
21.
 
Bozor iqtisodiyotiga otish yollari, ularning farqlari va umumiy tomonlari.  
22.
 
O`zbekistonda bozor iqtisodiyotiga otishning asosiy xususiyatlari. 
23.
 
Talab tushunchasi, talab qonuni.  
24.
 
Talabning hajmiga va miqdoriga ta‘sir etuvchi omillar.  
25.
 
Talab elastikligi. Taklif tushunchasi, taklif qonuni.  
26.
 
Taklifning hajmiga ta‘sir etuvchi omillar.  
27.
 
Taklif elastikligi. Bozor muvozanati. 
28.
 
Raqobatning mohiyati va uning iqtisodiy asoslari.  
29.
 
Raqobat munosabatlari. Raqobat turlari. Raqobat usullari.  
30.
 
Raqobat i qt i so di yot ni  harakat l ant i ruvchi  kuchi  ekanl i gi .   
31.
 
Nomukammal raqobat va uning asosiy k o‗rinishlari: monopolistik  raqobat va 
oligopoliya.  
32.
 
Antimonopol qonunchilik va uning asosiy y o‗nalishi.  
33.
 
Rejali  iqtisodiyotdan  bozor  iqtisodiyotiga  o‗tish  sharoitida  raqobatchilikning 
xususiyatlari. 
34.
 
Agrar munosabatlar va uning bozor tizimidagi xususiyatlari. 
35.
 
Iqtisodiyotning agrar sektori.
 

 
 
237 
 
IQTISODIYOT NAZARIYASI FANI BO„YICHA 
2-JORIY NAZORAT
 
1.
 
Yer mulk va xo‗jalik sifatida. yer rentasi tushunchasi. 
2.
 
 Renta turlari. Differensial renta.  
3.
 
Absolyut  renta,  Monopol  renta,  undurma  sanoatdagi  renta,  qurilish 
uchastkasidagi renta 
4.
 
Yer narxi va unga ta‘sir etuvchi omillar.  
5.
 
 Agrosanoat integratsiyasi. Agrobiznes va uning turlari.  
6.
 
Milliy iqtisodiyot tushunchasining mazmuni.  
7.
 
Milliy iqtisodiyot shakllanish shart-sharoitlari va omillari.  
8.
 
Milliy iqtisodiyot rivojlanishini tavsiflovchi ko‗rsatkichlar.  
9.
 
YAIM. YAMM. YAlpi milliy mahsulotni hisoblash usullari.  
10.
 
Milliy iqtisodiyot tarkibi, uning o‗zgarishiga ta‘sir ko‗rsatuvchi omillar. 
11.
 
YAlpi talab tushunchasi, uning egri chiziғi va hajmiga ta‘sir etuvchi omillar. 
12.
 
YAlpi taklif tushunchasi, uning egri chiziғi va hajmiga ta‘sir qiluvchi omillar.  
13.
 
YAlpi talab va yalpi taklif o‗rtasidagi muvozanatlik hamda uning o‗zgarishi.  
14.
 
Milliy  iqtisodiyotda  yalpi  talab  va  yalpi  taklif  muvozanatligini  ta‘minlashda  hal 
etilishi zarur bo‗lgan muammolar. 
15.
 
Iste‘mol va jamғarmaning iqtisodiy mazmuni.  
16.
 
Iste‘mol va jamғarish o‗rtasidagi o‗zaro boғliqlik, ularni belgilovchi omillar.  
17.
 
Investitsiya darajasi va funksiyasi.  
18.
 
Investitsion faollik. Kapital qo‗yilmalar samaradorligini aniqlovchi omillar. 
19.
 
Iqtisodiy o‗sishning mazmuni.  
20.
 
Iqtisodiy o‗sish mezonlari va asosiy ko‗rsatkichlari.  
21.
 
Iqtisodiy o‗sish omillari. Iqtisodiy o‗sishning turlari. Iqtisodiy o‗sish samaradorligi.  
22.
 
Iqtisodiy s i k l   m az m un i . S i k l l i  t e b r an i s hl ar .  
23.
 
S i k l l i k  tebranishlarning ko‗rinishlari.  
24.
 
Makroiqtisodi y  beqarorlik ko‗rsatkichlari.  
25.
 
Moliyaviy munosabatlarning mohiyati.   
26.
 
Moliya  va  moliya  tizimi.  Fiskal  siyosat.  Davlat  byudjeti,  uning  tarkibi  va 
byudjet jarayonlari.  
27.
 
Pulning  kelib  chiqish  zarurati  va  uning  maxsus  tovar  sifatidagi  asosiy 
funksiyalari.  
28.
 
Pul  muomalasi  va  uning  amal  qilish  qonuniyatlari.  Pulga  b o‗lgan  talab  va 
pul taklifi.  
29.
 
Iqtisodi yotni tartibga solishning mohi yati va  zarurligi  
30.
 
Iqtisodiyotni tartibga solishning bozor mexanizmi.  
31.
 
Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish, uning maqsadi va vazifalari.  
32.
 
Davlatning iqtisodiyotga ta‘sir qilish usullari va vositalari.  
33.
 
Jahon xo‗jaligi tushunchasi.  
34.
 
Xalqaro mehnat taqsimoti va iqtisodiy integratsiya   
35.
 
Globallashuv va ishlab chiqarishning baynalmilallashuvi. 
 
 

 
 
238 
 
IQTISODIYOT NAZARIYASI FANI BO„YICHA 
1-ORALIQ NAZORAT 
1 - variant 
1.
 
Iqtisodi y bili mlarni ng paydo b o‗lishi va fan  sifatida rivojlanishi. 
2.
 
Mukammal va nomukammal raqobat.  
2 - variant 
1.
 
Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti, metod va vazifalari.  
2.
 
Nomukammal raqobat va uning asosiy ko‗rinishlari.  
3 - variant 
1.
 
Iqtisodiy qonunlar va kategoriyalar, ularning turlari.  
2.
 
Raqobatchilikdagi asosiy iqtisodiy tamoyillar. 
4 - variant 
1.
 
Iqtisodiy qonunlar amal qilishi va ularning turli sharoitlarda namoyon bo‗lishi.  
2 .
 
Raqobat - i q t i s od i yot ni  h ar a kat l ant i r u vchi   ku ch i   e ka nl i gi .    
5 - variant 
1.
 
Iqtisodiy jarayonlarni ilmiy bilishni qanday tushunasiz? 
2.
 
Antimonopol qonunchilik va uning asosiy y o‗nalishi.  
6 - variant 
1.
 
Natural ishlab chiqarishdan tovar ishlab chiqarishga  o‗tish jarayoni.  
2.
 
Bozor iqtisodiyotiga o‗tish sharoitida raqobatchilikning xususiyatlari. 
7 – variant 
1.
 
Tovar ishlab chiqarishining yuzaga kelishi va uning rivojlani shi.  
2.
 
Narx iqtisodiy vosita ekanligi va uning mazmuni.  
8 - variant 
1.
 
Mehnat unumdorligi va intensivligi.  
2.
 
Narx turlari va ularning qo‗llanish doirasi.  
9 - variant 
1.
 
Pulning kelib chiqishi va uning asosiy funksiyalari. 
2.
 
Ulgurji, chakana, nufuzli narxlar, milliy va jahon bozoridagi narx jarayonlari.  
10 - variant 
1.
 
Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot bosqichlari. 
2.
 
O‗zbekistonda narxlarning shakllanish xususiyatlari. 
11 - variant 
1.
 
Mulkiy munosabatlar, mulk turlari. Mulk sub‘ektlari va ob‘ektlari. 
2.
 
Tadbirkorlik tushunchasi. Biznes va tadbirkorlik.  
12-variant 
1.
 
Mulkchilik munosabatlari mohiyati va iqtisodiy mazmuni. 
2.
 
Tadbirkorlik tamoyillari va qoidalari.  
13 - variant 
1.
 
Mulk shakllari, ko‗p ukladli iqtisodiyot. 
2.
 
Tadbirkorlikning tashkiliy-huquqiy asoslari.  
14 - variant 
1. O‗zbekistonda mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish. 
2.   Bozor iqtisodiyoti tushunchasi, uning asosiy belgilari. 
15 - variant 
1.
 
Bozor iqtisodiyoti umuminsoniy qadriyatdir.  
2.
 
Tadbirkorlik kapitali. Kapital harakati va uning bosqichi: bozor-ishlab chiqarish-bozor.  
16 - variant 
1.
 
Iqtisodiyotda monopoliyalar va antimonopol siyosat.  
2.
 
Bozor infratuzilmasi, uning tarkibi va shakllanishi. 
17 - variant 
1.
 
Bozor  i qti sodi yoti  gl obal  va  umumi nsoni y j ar ayon  ekanligi.  
2.
 
Iqtisodiy sof foyda. Firmaning eng ko‗p foydaga ishlashi.  
18 - variant 
1.
 
Rejali iqtisodiyotdan bozor iqtisodiyotiga o‗tishning xususiyatlari. 
2.
 
Foyda normasi va massasi.  

 
 
239 
 
19 - variant 
1.
 
Bozor islohotlari. O‗tish davri iqtisodiyotining tub belgilari. 
2.
 
Tijorat xarajatlari va ularni qoplash manbalari. 
20 - variant 
1.   Ko‗p ukladli iqtisodiyotning paydo bo‗lishi, iqtisodiyotni erkinlashtirish. 
2.   Islohotlarning ko‗p bosqichli bo‗lishi.  
21 - variant 
1.
 
Ijtimoiy yo‗naltirilgan bozor iqtisodiyoti: maqsad va vazifalar. 
2.
 
Iqtisodiy o‗sishning mikdoriy va sifat jihatlari.   
22 - variant 
1.
 
Raqobat muhitining yaratilishi, tadbirkorlikni qo‗llab-quvvatlash. 
2.
 
Iqtisodiyotdagi barqarorlik va tarki bi y  o‗ zgari shl ar ni  t a‘ mi nl ash .  
23 - variant 
1.
 
Pul-kredit (monetar) siyosati.  
2.
 
Ekstensiv va intensiv iqtisodiy  o‗sish.  
24 - variant 
1.
 
Bozor iqtisodiyoti shakllanish jarayonida aholining tabaqalanishi. 
2.
 
Bozor mexanizmi.  
25 - variant 
1.
 
Ijtimoiy siyosatning asosiy yo‗nalishlari. 
2.
 
Iqtisodiy salohiyat va undan samarali foydalanish yo‗llari. 
26 - variant 
1.   Pul muomalasi va uning amal qilish qonuniyatlari.  
2.   Ish xaqi darajasi va uning miqdoriga ta‘sir etuvchi omillar.  
27 - variant 
1.
 
Inflyatsiya, uning mohiyati va turlari.  
2.
 
Mehnat bozoridagi raqobat va ish xaqi. 
28 - variant 
1.   Talab tushunchasi. Talab qonuni va uning o‗zgaruvchanlik xarakteri. 
2.  Individual va bozor talabi.   
29 - variant 
1.
 
Bozor narxi, xaridor didi, xaridor daromadlari, o‗rinbosar tovarlar narxi.  
2.
 
Taklif tushunchasi.  
30 - variant 
1.
 
Taklif  qonuni  va  ishlab  chiqarish  hajmi  o‗rtasidagi  bog‗lanish,  taklif  o‗zgaruvchanligi, 
taklifga ta‘sir qaluvchi omillar.  
2.
 
Yerning resurs sifatida aloxida xususiyatlari.  
31 - variant 
1.
 
Talab va taklifning mos kelishi. Talab va taklifning o‗zgarish qoidasi.  
2.
 
Yer mulk va xo‗jalik yuritish vositasi sifatida.  
32 - variant 
1.
 
Bozor muvozanati va uning iqtisodiyotga ta‘siri.  
2.
 
Ijara munosobatlari. yer rentasi tushunchasi, uning turlari. 
33 - variant 
1.
 
Raqobatning mohiyati va uning iqtisodiy asoslari.   
2.
 
Renta miqdoriga ta‘sir etuvchi omillar.  
34 - variant 
1 .
 
Raqobat munosabatlari hamda u n i n g   i s h t i r o k c h i l a r i .    
2.
 
Differensial renta. (Differensial renta I, Differensial renta II) 
35 - variant 
1.
 
T a r m o q   i c h i d a gi   r a q o b a t .   Tarmoqlararo raqobat.  
2.
 
Absolyut, monopol, undirma sanoatdagi renta, qurilish uchastkasidagi renta.  
36 - variant 
1.
 
Raqobat usullari: g‗irrom va halol raqobat. Narx yordamida va narxsiz raqobatlashish.  
2.
 
Yer narxi va uni belgilovchi omillar.  

 
 
240 
 
37 - variant 
1.
 
Mukammal raqobat va uning afzalliklari. 
2.
 
 Iqtisodi y bili mlarni ng paydo b o‗lishi va fan  sifatida rivojlanishi. 
38 - variant 
1.   Iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti, metod va vazifalari .  
2.
 
Nomukammal raqobat va uning asos iy ko‗rinishlari.  
39 - variant 
1.
 
Iqtisodiy qonunlar va kategoriyalar, ularning turlari.  
2.
 
Raqobatchilikdagi asosiy iqtisodiy tamoyillar.