O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti
Download 8.29 Kb. Pdf ko'rish
|
|
2-ilova. 1. Guruhlarda ishlash uchun vazifa. 1. Pul tizimi va uning turlari ifodalang. 2. Pul agregatlari mazmunini yoriting. 3. Inflyatsiya, uning sabablari va turlari tavsiflang. 2. Uslubiy ko`rsatma: xarakat ketma-ketligi (algoritm) 1. Muammoni savol shakliga keltiring. 2. Asosiy masalani shakllantiring, uning yechimi muammoli savolga javob berish darajasida bo`lsin. 3. Milliy iqtisodiyot holatini tavsiflash imkonini beruvchi asosiy mezonlarni (belgi, tahlil yo`nalishi) ayting. 4. yechish algoritmini tuzing. 5. Jamoa bo`lib tanlangan ko`rsatkichni baholang, ularni yoritish ketma-ketligini o`rnating. 6. Milliy iqtisodiyot holatini baholash bo`yicha tanlangan ko`rsatkich asosida bir qator kichik muammolarni shakllantiring va jadvalga yozing. 7. ―Echimning mazmuni‖ ustuniga ularni aniqlash, hisoblash algoritmini (formulasi, tartibini) yozing. 8. Muammoni yechish jadvalini to`ldiring. 9. Siz tomonigizdan keltirilgan ko`rsatkichning milliy iqtisodiyot uchun ahamiyatini yoriting va oraliq xulosalarni shakllantiring va yozing. 10. YAkuniy xulosani aniq va lo`nda qilib shaklantiring. 3. Muammoni yechish jadvali Muammoni shakllantirilishi: YAkuniy xulosa: Quyi muammolarni shakllantirish Echimlar mazmuni Xulosalar 1. 2. 3. ... 3-ilova. Ish tartibi va reglament 1. Muammoni yechish va prezentatsiya varog`ini yozish uchun guruhda ishlashga - 20 min. 2. Muammo yechimini prezentatsiya qilish – 8 min. gacha. 3. Jamoa bo`lib muhokama qilish, xulosalarni shakllantirish - 10 min. gacha. 4. O`zaro baholash – 1 min. 4-ilova. Baholash ko`rsatkichlari va mezonlari Har bir guruh boshqa guruhlar taqdimotini baholaydi, mezonlar bo`yicha ballarni jamlaydi Baholash ko`rsatkichlari va mezonlari Maksimal ball 1 guruh 2 guruh 3 guruh Echimlar: 1,2 - muammoni va quyi muammoni to`g`ri shakllantirish; 0,4 - yechimni muammo va quyi muammo shakliga mos kelishi; 0,4 - mantiqiylik, aniqlik, xulosalarni qisqaligi. 0,4 Taqdimot: 1,4 - javoblarni aniqligi va tushunarliligi; 1,0 - har bir guruh ishtirokchisining faolligi (savollar, qo`shimchalar). 0,4 Reglament 0,4 Umumiy ballar yig`indisi 3,0 205 5-ilova. Mustaqil ish uchun topshiriq. Mavzuga asoslangan ―Esse‖ yozib kelish. Ma`ruza mashgulotining texnologik kartasi Bosqichlar, vaqti Faoliyat mazmuni O„qituvchi talaba 1-bosqich. Kirish (10 min.) 1.1. Mavzuni, maqsadi rejasi kutilayotgan o`quv natijalarini e‘lon qiladi, ularning ahamiyatini va dolzarbligini asoslaydi. 1.2. Reja savollari bo`yicha talabalar bilimlarini faollashtiradi. Blits-so`rov o`tkazadi 1.1. Mavzuni yozadilar. 1.2. Savollar tezkor javob beradilar. 2-bosqich. Asosiy (55 min.) 2.1. Muammoli vazifani talabalarga o`qib beradi. Muammoni shakllantirishni tashkil qiladi. Taklif etilgan muammoni shakllantirish variantlarini talabalar bilan birgalikda tahlil qiladi va muhokama qiladi. 2.1. Eshitadilar, muammoni shakllantirish bo`yicha takliflarni kiritadilar. 15-Mavzu. Bozor munosabatlarini tartibga solish, davlatning iqtisodiy roli Ma‟ruza mashg`ulotining o`qitish tehnologiyasi . Vaqti: 2 soat Talabalar soni: 45-50 nafar O„quv mashgulotining shakli Munozara-ma‘ruza, Insert Ma‘ruza mashg`ulotining rejasi 1. Davlatning milliy iqtisodiyotni tartibga solishdagi roli haqidagi nazariya va qarashlar. 2. Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish, uning maqsadi va vazifalari. 3. Davlatning iqtisodiyotga ta‘sir qilish usullari va vositalari. 4. O`tish davri iqtisodiyotning shakillanishida davlatning roli va chegaralari. 5. Mahalliy o`z-o`zini boshqarishning iqtisodiy asosini mustahkamlash. O`quv mashg`ulotining maqsadi iqtisodiyotni tartibga solishda davlatning roli va iqtisodiy vazifalari to`g`risida yaxlit tassavur hosil qilish . Pedagogik vazifalar: - iqtisodiyotni boshqarishning zarurligi va mohiyatini tushuntirish; - iqtisodiyotni boshqarishning turli modellarini tavsiflash; - iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning maqsad va vazifalarini izohlash; - davlatning iqtisodiyotga ta‘sir qilish usullari va vositalari to`g`risida tushuncha berish. O`quv faoliyatining natijalari: Talaba: - davlat boshqaruvi tushunchasini yoritish; - iqtisodiyotga davlat aralashuvi zarurligining sabablarini sanab berish; - davlat boshqaruvining bevosita usullari va shakillarini aytib berish; - davlat boshqaruvining bilvosita usullarini ayta olish; - iqtisodiyotga davlat aralashuvi chegarasining tushuntish. O„qitish uslubi va texnikasi Munozara ma‘ruza, aqliy hujum. , O„qitish vositalari Frontal, jamoa bo`lib ishlash. O„qitish shakli Ma‘ruza matni, flip chart marker, skotch O„qitish shart-sharoiti Namunadagi auditoriya 206 Ularning ichidan aniqlashtirilgan va tahrir qilingan bir variantni tanlaydilar. 2.2. Talabalarni 3 guruhga ajratadi. Muammoli vazifani hal qilishni topshiradi. O`quv vazifasini baholash ko`rsatkichlari va mezonlarini tarqatadi. Muammoni hal qilish bo`yicha uslubiy ko`rsatmalarni, kutilayotgan natijalarni tushuntirib beradi. Aqliy hujum, g`oyalarni tanlash va baholash, guruhlarda ishlash qoidalarni eslatadi. Guruh ishlarini boshlanganligini aytadi. 2.3. Taqdimotni boshlashni e‘lon qiladi. Taqdimot jarayonida javoblarni sharhlaydi. To`g`ri qarorni ta‘kidlaydi, xatolarni ko`rsatadi. Muammoli vazifa yechimlarini munozara shaklida muhokamasini tashkil qiladi. Talabalar bilan birgalikda javoblarni baholaydi. Javoblar to`liq bo`lmagan holda o`zi javob beradi. Guruhlarning o`zaro baholashini tashkil etadi. 2.4. YAkun chiqaradi. 2.2. Guruhlarda ishlaydilar: Muammoli vazifani yechadilar, taqdimot varaqalarini rasmiylashtiradilar. 2.3. Muammoli vazifaning natijalarini taqdimot qiladilar. Muammoni hal qilish bo`yicha o`zlarining variantlarini suradilar. O`zaro baholaydilar. 2.4. Tinglaydilar 3-bosqich. YAkuniy (10 min.) 3.1. O`quv faoliyatini yakunlaydi. Talabalar diqqatini asosiy jihatlarga qaratadi. Muammoni hal qilish jarayonida guruhlar faoliyatidagi muvofaqiyatlarni takidlaydi. Bajarilgan ishning kasbiy faoliyat uchun ahamiyatiga to`xtaladi. 3.2. Mustqil ish uchun vazifa beradi.. 3.1. Tinglaydilar, aniqlashtiradilar. 3.2. Mustaqil ish uchun vazifalarni yozib oladilar 1-ilova. BAHS, MUNOZARA Bahs – o`z fikrini ifoda etishni xohlovchilar orasida biron- bir munozarali masalani muhokama qilish, haqiqatni aniqlash va to`g`ri qarorni qabul qilish ??? Bahs ishtirokchisiga eslatma: 1. Bahs munosabatlarni emas, balki muammoni hal etish usulidir. 2. Boshqa ishtirokchilarga ham so`z berish uchun uzoq vaqt nutq so`zlama. 3. Har bir so`zni o`ylab, to`g`ri ifoda qil, hissiyotlaringni nazorat qil, chunki sening fikrlaring o`z maqsadiga yetishi kerak. 4. Opponent nuqtai nazarini tushunishga harakat qil, uni hurmat qil. 5. Opponent fikrini buzmasdan e‘tirozlaringni aniq bildir. 6. Faqat bahs mavzusi bo`yicha fikr bildir, ko`p o`qiganliging va umumiy bilimdonligingni ro`kach qilma. 7. Kimgadir yoqishni ko`zlab xushomad qilishiga va o`z nutqing bilan ranjitishga qarshi kurashgin. 2-ilova. YOrdamchi savollar Muammolarni shakllantirish: bozor iqtisodiyotini davlat tomonidan tartibga solishni optimallashtirish. Echish uchun quyi muammolar: 1. Rivojlanishning hozirgi bosqichida davlat tomonidan tartibga solishni zarurligi nimada? Bilimlarni faollashtirish. Ushbu savol bo`yicha asosiy iqtisodiy maktablarning qarashlarini eslang. 207 1. Merkantilistlar, fiziokratlar va klassiklar qanday munosabatda bo`lgan? 2. Nima uchun 20 asrning boshlariga kelib davlatni iqtisodiyotga aralashuvining zarurligi yuzaga 1. keldi? 2. Erkin bozor iqtisodiyotining nima kamchiligi mavjud? 2. Bozor iqtisodiyoti sharoitida davlat nimani tartibga solishlari shart? Bilimlarni faollashtirish. 1. Bozor tizimini kamchiliklarini ayting. 2. Nimani amalga oshirish zarur: 1. - bozor tizimini amal qilishi uchun; 2. - iqtisodiyotni barqarorlashtirish uchun. 3. solishning maqsadi nima? 4. - davlat qanday vazifalarni o`z zimmasiga 5. oladi? 6. - bu vazifalarni qaysi usul va vositalar 7. yordamida bajaradi? 8. Talabalarni 2 guruhga ajratadi va munozara 9. savollarini beradi (2-ilova). Konspektlardan foydalangan xolda javob 10. berishni tashkil qiladi. Javoblarni tinglaydi, to`ldiradi va 11. aniqlashtiradi. Munozarada ishtirok etmagan talabalarga 12. yozma tarzda javob yozishni taklif etadi. 13. 3-bosqich. 14. YAkuniy 15. (10 min.) Munozara ma‘ruzasiga yakun yasaydi asosiy 16. masalar bo`yicha xulosa chiqaradi. 17. 3.2.Munozara ishtirokchilarini baxolaydi. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi. 18. Tinglaydilar, yozib oladi. Aniqlashtiradi. Topshiriqni yozib oladi. 3-ilova. Makroiqtisodiy tartibga solish Makroiqtisodiy tartibga solish – bu milliy xo`jalikni ijtimoiy tashkil etish va tartibga solish usullari va mazkur bosqichda tabiiy, moddiy, mehnat, moliyaviy, intellektual va boshqa resurslarni jamiyat ehtiyojlariga muvofiq tarzda taqsimlash mexanizmlari yig`indisi. 4-ilova. -a‘zolari ehtiyojlarini qondirish darajasini oshirish uchun cheklangan iqtisodiy resurslaridan yanada samarali foydalanishni ta‘minlovchi, umumiy iqtisodiy muvozanatga erishishga yo`naltirilgan, ijtimoiy takror ishlab chiqarish jarayonini tashkil etish bo`yicha faoliyati tushuniladi. 5-ilova. Davlatning iqtisodiyotdagi rolini oshirish nazariyalari A.Smitning «Tinch qo`yish» nazariyasi 1929-1933 yillarda bozor iqtisodiyotiga asoslangan deyarli barcha mamlakatlarni qamrab olgan iqtisodiy inqiroz davrida tanqidga uchradi. Iqtisodiy tanazzul va ommaviy ishsizlik davlatning iqtisodiy jarayonlarga aralashuvini kuchaytirishni taqozo qildi. 208 J.M.Keynsning «Ish bilan bandlik, foiz va pulning umumiy nazariyasi» (1936) nomli asari Davlat fiskal (xazinaviy) va kreditli tartibga solish vositalaridan foydalanib, jamiyatning yalpi talabini rag`batlantirishni va aholining ish bilan bandligini ta‘minlashi zarur. Seminar mashgulotining texnologik kartasi Bosqichlar, vaqti Faoliyat mazmuni O„qituvchi talaba 1-bosqich. Kirish (10 min.) 1.1. Mavzuni, maqsadi rejasi kutilayotgan o`quv natijalarini e‘lon qiladi, ularning ahamiyatini va dolzarbligini asoslaydi. 1.2. Reja savollari bo`yicha talabalar bilimlarini faollashtiradi. Blits-so`rov o`tkazadi 1.1. Mavzuni yozadilar. 1.2. Savollar tezkor javob beradilar. 2.1. Muammoli vazifani talabalarga o`qib beradi. Muammoni shakllantirishni tashkil qiladi. Taklif etilgan muammoni shakllantirish 2.1. Eshitadilar, muammoni shakllantirish bo`yicha takliflarni 15-Mavzu. Bozor munosabatlarini tartibga solish, davlatning iqtisodiy roli Seminar mashg`ulotining o`qitish tehnologiyasi . Vaqti: 2 soat Talabalar soni: 45-50 nafar O„quv mashgulotining shakli Munozara-ma‘ruza, Insert Seminar mashg`ulotining rejasi 1. Davlatning milliy iqtisodiyotni tartibga solishdagi roli haqidagi nazariya va qarashlar. 2. Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish, uning maqsadi va vazifalari. 3. Davlatning iqtisodiyotga ta‘sir qilish usullari va vositalari. 4. O`tish davri iqtisodiyotning shakillanishida davlatning roli va chegaralari. 5. Mahalliy o`z-o`zini boshqarishning iqtisodiy asosini mustahkamlash. O`quv mashg`ulotining maqsadi iqtisodiyotni tartibga solishda davlatning roli va iqtisodiy vazifalari to`g`risida yaxlit tassavur hosil qilish . Pedagogik vazifalar: - iqtisodiyotni boshqarishning zarurligi va mohiyatini tushuntirish; - iqtisodiyotni boshqarishning turli modellarini tavsiflash; - iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning maqsad va vazifalarini izohlash; - davlatning iqtisodiyotga ta‘sir qilish usullari va vositalari to`g`risida tushuncha berish. O`quv faoliyatining natijalari: Talaba: - davlat boshqaruvi tushunchasini yoritish; - iqtisodiyotga davlat aralashuvi zarurligining sabablarini sanab berish; - davlat boshqaruvining bevosita usullari va shakillarini aytib berish; - davlat boshqaruvining bilvosita usullarini ayta olish; - iqtisodiyotga davlat aralashuvi chegarasining tushuntish. O„qitish uslubi va texnikasi Munozara seminari, aqliy hujum. , O„qitish vositalari Frontal, jamoa bo`lib ishlash. O„qitish shakli Ma‘ruza matni, flip chart marker, skotch O„qitish shart-sharoiti Namunadagi auditoriya 209 2-bosqich. Asosiy (55 min.) variantlarini talabalar bilan birgalikda tahlil qiladi va muhokama qiladi. Ularning ichidan aniqlashtirilgan va tahrir qilingan bir variantni tanlaydilar. 2.2. Talabalarni 3 guruhga ajratadi. Muammoli vazifani hal qilishni topshiradi. O`quv vazifasini baholash ko`rsatkichlari va mezonlarini tarqatadi. Muammoni hal qilish bo`yicha uslubiy ko`rsatmalarni, kutilayotgan natijalarni tushuntirib beradi. Aqliy hujum, g`oyalarni tanlash va baholash, guruhlarda ishlash qoidalarni eslatadi. Guruh ishlarini boshlanganligini aytadi. 2.3. Taqdimotni boshlashni e‘lon qiladi. Taqdimot jarayonida javoblarni sharhlaydi. To`g`ri qarorni ta‘kidlaydi, xatolarni ko`rsatadi. Muammoli vazifa yechimlarini munozara shaklida muhokamasini tashkil qiladi. Talabalar bilan birgalikda javoblarni baholaydi. Javoblar to`liq bo`lmagan holda o`zi javob beradi. Guruhlarning o`zaro baholashini tashkil etadi. 2.4. YAkun chiqaradi. kiritadilar. 2.2. Guruhlarda ishlaydilar: Muammoli vazifani yechadilar, taqdimot varaqalarini rasmiylashtiradilar. 2.3. Muammoli vazifaning natijalarini taqdimot qiladilar. Muammoni hal qilish bo`yicha o`zlarining variantlarini suradilar. O`zaro baholaydilar. 2.4. Tinglaydilar 3-bosqich. YAkuniy (10 min.) 3.1. O`quv faoliyatini yakunlaydi. Talabalar diqqatini asosiy jihatlarga qaratadi. Muammoni hal qilish jarayonida guruhlar faoliyatidagi muvofaqiyatlarni takidlaydi. Bajarilgan ishning kasbiy faoliyat uchun ahamiyatiga to`xtaladi. 3.2. Mustqil ish uchun vazifa beradi.. 3.1. Tinglaydilar, aniqlashtiradilar. 3.2. Mustaqil ish uchun vazifalarni yozib oladilar 1-ilova. Blits so`rov savollari. Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish -Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning maqsadi –Davlatning iqtisodiy vazifalari - Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning usullari – Bevosita usullar – Bilvosita usullar - 2 – ilova. 1. Muammoli vazifa Davlatni iqtisodiyotga aralashuvi qay darajada bo`lishi kerak. 2. Uslubiy ko`rsatma: xarakat ketma-ketligi (algoritm) 1. Muammoni savol shakliga keltiring. 2. Asosiy masalani shakllantiring, uning yechimi muammoli savolga javob berish darajasida bo`lsin. 3. Milliy iqtisodiyot holatini tavsiflash imkonini beruvchi asosiy mezonlarni (belgi, tahlil yo`nalishi) ayting. 4. Echish algoritmini tuzing. 5. Jamoa bo`lib tanlangan ko`rsatkichni baholang, ularni yoritish ketma-ketligini o`rnating. 6. Milliy iqtisodiyot holatini baholash bo`yicha tanlangan ko`rsatkich asosida bir qator kichik muammolarni shakllantiring va jadvalga yozing. 7. ―Echimning mazmuni‖ ustuniga ularni aniqlash, hisoblash algoritmini (formulasi, tartibini) yozing. 8. Muammoni yechish jadvalini to`ldiring. 210 9. Siz tomoningizdan keltirilgan ko`rsatkichning milliy iqtisodiyot uchun ahamiyatini yoriting va oraliq xulosalarni shakllantiring va yozing. 10. YAkuniy xulosani aniq va lo`nda qilib shaklantiring. 3. Muammoni yechish jadvali Muammoni shakllantirilishi: YAkuniy xulosa Quyi muammolarni shakllantirish Echimlar mazmuni Xulosalar 1. 2. 3. 4. 3 – ilova. Ish tartibi va reglament 1. Muammoni yechish va prezentatsiya varog`ini yozish uchun guruhda ishlashga - 20 min. 2. Muammo yechimini prezentatsiya qilish – 8 min. gacha. 3. Jamoa bo`lib muhokama qilish, xulosalarni shakllantirish - 10 min. gacha. 4. O`zaro baholash – 1 min. 4 – ilova Guruh 1 2 3 Umumiy ball Baho (umuiy ball 2 ga bo`linadi) 2,2 -3 ball – «a‘lo» 1,2 - 2 ball – «yaxshi» 0,5 – 1,1 ball – «qon-li» 0-0,5 ball – «yomon» 1. - 2. - 3. - 5-ilova. Nazorat savollari 1. Iqtisodiyotni davlat tomonidan boshqaruvning zaruriyati nimada? 2. Bozor iqtisodiyotida davlatning iqtisodiy vazifasi nimadan iborat? 3. Iqtisodiyotni boshqarishning modellarining farqi nimada? (klassik, monetar, keyns va niokeynscha) 4. Iqtisodiyotni davlat tomonidan boshqaruvi usullarini ayting?. 211 Ma`ruza mashgulotining texnologik kartasi Bosqichl ar, vaqti Faoliyat mazmuni O„qituvchi talaba 1- bosqich. Kirish (10 min.) 1.1. Mavzuni, maqsadi rejadagi o`quv natijalarini e‘lon qiladi ularning ahamiyatini va dolzarbligini asoslaydi. 1.2. Savollar bo`yicha talabalar bilimini faollashtiradi.Blits-so`rov o`tkazadi. 1) Qanday integratsion birlashmalar mavjud? 2) Iqtisodiy rivojlanish bo`yicha davlatlar qanday farqlanadi? 1.1. Mavzuni eshitadi va yozadilar. 1.2. Savollarga javob beradilar. 2- bosqich. Asosiy (55 min.) 2.1. Talabalarni uchta kichik guruhlarga bo`ladi va mavzu beradi: 1) ―integratsiya‖ tushunchasiga klaster tuzing. 2) mavzu bo`yicha iqtisodiy kategoriyalarni yozing. 3) mavzu bo`yicha umumiy fikrni shakllantiring. Guruhlarda ish boshlanganligini e‘lon qiladi (1,2-ilova). Topshiriqni bajarish jarayonida maslaxat berib turadi. 2.2. Prezentatsiyani, muhokamani va o`zaro 2.1. Eshitadilar, guruh sardori topshiriqlarni bajarilishini tashkil qiladi. Bajarilgan ishlar bo`yicha taqdimot tayyorlaydi. Prezentatsiyani taqdim etadi. Guruhlar taqdimoti muhokama qiladi va 16-Mavzu. Jahon xo`jaligi va O`zbekistonning jahon hamjamiyatiga kirib borishi Ma‟ruza mashg`ulotining o`qitish tehnologiyasi . Vaqti: 2 soat Talabalar soni: 45-50 nafar O„quv mashg„ulotining shakli Insert, mutaxassis bilan o`tkaziladigan ma‘ruza Ma‘ruza mashg`ulotining rejasi 1. Xalqaro iqtisodiy integratsiyaning mohiyati, shakllari va ob‘ektiv asoslari. 2. Jahondagi asosiy integratsion guruhlarning amal qilish xususiyatlari 3. O`zbekistonning jahon iqtisodiyotiga integratsiyalashuvi va tashqi iqtisodiy faoliyati 4. Davlatlararo iqtisodiy integratsiyaning rivojlanishidagi shart- sharoitlar. 5. O`zbekiston tashqi iqtisodiy faoliyatining asosiy yo`nalishlari. O`quv mashg`ulotining maqsadi xalqaro iqtisodiy integratsiya, uning shakllari va jahondagi asosiy integratsion guruhlar to`g`risida talabalar bilimini chuqurlashtirish. Pedagogik vazifalar: Download 8.29 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|