O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti
Ma‟ruza mashgulotining texnologik kartasi
Download 8.29 Kb. Pdf ko'rish
|
|
Ma‟ruza mashgulotining texnologik kartasi Bosqichlar, vaqti Faoliyat mazmuni O‟qituvchi talaba 1-bosqich. Kirish (10 min.) 1.1. O`quv mashg`ulotining mavzusi maqsadi, rejalashtirilgan natijasi va uni o`tkazish rejasini aytadi. 1.2. Dars ―hamkorlikda o`qish‖ usulidan foydalangan holda tashkil etilishini e‘lon qiladi. Har bir talaba guruh faoliyatiga mos holda individual bahosini olishi, guruhning birgalikdagi faoliyati prezentatsiyada aks etishi zarurligini eslatadi. Seminarda ishlash tartibi, reglamentni (1- ilova), sinkveyn texnikasini eslatadi. O`zaro 1.1. Diqqat bilan tinglaydilar va yozib oladilar 10-Mavzu. Iste‟mol, jamgarish va investisiyalar Ma‟ruza mashg`ulotida o`qitish texnologiyasi. Vaqti: 2 soat Talabalar soni: 45-50 nafar Oquv mashgulotining shakli Muammoli ma‘ruza Ma‟ruza mashg`ulotining rejasi 1. Iste‘mol va jamg`arishning iqtisodiy mazmuni. 2. Iste‘mol va jamg`arish o`rtasidagi o`zaro bog`liqlik, ularni belgilovchi omillar. 3. Investitsiya darajasi va funksiyasi. 4. Investitsion faollik. Kapital qo`yilmalar samaradorligini aniqlovchi omillar. O`quv mashg`ulotining maqsadi ―Iste‘mol‖, ―jamg`arma‖ va ―investitsiya‖ tushunchalari va ularning milliy iqtisodiyotni rivojlantirishdagi roli to`g`risida to`liq bilim hosil qilish. Pedagogik vazifalar: - iste‘mol, jamg`armaning iqtisodiy mazmunini ochib berish; - iste‘mol va jamg`armaning o`zaro bog`liqligi, ularni aniqlovchi omillarni tavsiflash; - investitsiyaning iqtisodiy mazmunini va uning darajasini aniqlovchi omillar ochib berish; O`quv faoliyatining natijalari: Talaba: - iste‘mol, jamg`arma va investitsiyalarga ta‘rif berish; - iste‘mol va jamg`armaga bo`lgan o`rtacha va so`nggi qo`shilgan moyilliklarni aytib berish, formulasini yozish; - iste‘mol, jamg`arma va investitsiyaga bo`lgan talab funksiyalari grafigini chizib, sharhlab berish; - iste‘mol, jamg`arma va investitsiyalarga ta‘sir etuvchi omillarni sanab berish. O„qitish uslubi va texnikasi Ma‘ruza, muammoli usul, suhbat, aqliy hujum, texnikasi: ―o`yla-ishla va fikr almash‖, blits-so`rov, grafik organayzer: klaster, ―Savol-javob‖ jadvali. O„qitish vositalari Ma‘ruza matni, proektor, vizual materiallar O„qitish shakli Frontal, jamoa va juftlikda ishlash O„qitish shart-sharoiti Namunadagi auditoriya, proektor va kompyuter bilan ta‘minlangan. 182 baholash varaqlarini tarqatadi (4-ilova) ularning mazmunini izohlaydi. 2-bosqich. Asosiy (55 min.) 2.1. 3 ta kichik guruhni shakllantiradi. Guruhlarga o`quv topshiriqlarini beradi (2- ilova). Kutilayotgan natijani, topshiriqni bajarishda kanday qo`shimcha materiallardan (darslik, ma‘ruza matn) foydalanish mumkinligini aniqlashtiradi. Guruhda ish boshlanganligini e‘lon qiladi. 2.2. Prezentatsiyani tashkil etadi: - guruh faoliyatini prezentatsiya qilish uchun taqdimot etuvchini aniqlaydi; - xulosalarga katta e‘tibor qaratadi va ularni izohlaydi, xato va kamchiliklarga to`xtalib o`tadi; - o`quv faoliyati natijalarini o`zaro baholashni tashkil etadi. 2.3. Muammoli topshiriqni tarqatadi (3-ilova), aqliy hujum qoidasini, g`oyalarni baholashni eslatadi. Muammoli topshiriqni yechishni boshlashga ruxsat beradi. 2.4. Prezentatsiya va muammoli savolni jamoa bo`lib muhokama qilish boshlanganligini e‘lon qiladi. Munozarani yo`naltiradi, boshqaradi. Izohlaydi, o`zaro baholashni tashkil qiladi, yakuniy baho chiqaradi 2.1. Guruhlarda ishlaydilar: 1) o`quv topshirig`i bilan tanishadi va umumiy topshiriq guruh ichida taqsimlanadi; 2) alohida topshiriqlarni bajaradilar; 3) topshiriq bo`yicha o`z guruhi ichida a‘zolarning kichik ma‘ruzalarini eshitadi, umumiy ma‘ruza tayyorlanadi. 2.2. Guruhning belgilangan vakili ishlar natijalari bilan tanishtiradi va nazorat savollariga javob beradi. Boshqa ishtirokchilar to`ldiradilar, savollarga javob beradilar, baholaydilar. 2.3. Muammoli topshiriq bilan tanishadi va guruh sardori rahbarligida muammoli savolga javob topadi. YAkuniy xulosa shakllantiriladi va qog`ozga tushiraldi. 2.4. Guruh sardori jamoaviy yechimni taqdim etadi. Taqdim etilgan yechimlar faol muhokama qilinadi, o`zaro baholash amalga oshiriladi. 3-bosqich. YAkuniy (15 min.) 3.1. Guruhlarda bajarilgan ishning natijalarini muhokama qiladi, baholaydi va xulosa qiladi. 3.2. Mustaqil ta‘lim uchun topshiriq beradi: Insert usuli bo`yicha keyingi mavzuni o`qish va jadvalni to`ldirish. 3.1. Eshitadilar, aniqlashtiradilar. 3.2. Vazifani yozib oladilar.. Vizual materiallar 1-ilova Iste‟mol (S) – bu biror-bir davr davomida xarid va iste‘mol qilingan umumiy tovarlar miqdori. Jamg`arma (S) – bu daromadning iste‘mol qilinmaydigan qismi. Investitsiyalar (I) – iqtisodiyotning turli tarmoqlariga mamlakatda va xorijda davlat hamda xususiy sektor tomonidan foyda olish maqsadida kapital va qimmatli qog`ozlarning uzoq muddatli qo`yilmasi. 2-ilova Muammolarni G„ kichik muammo va xulosalarni shakllantirish Muammoni shakllantirish: Iqtisodiy rivojlanish va milliy daromadning o`sishiga qanday erishishmumkin? 183 Birinchi kichik muammoni shakllantirish: Milliy daromad o`sishini qanday qilib ta‘minlash mumkin? Kichik muammoni hal etish uchun savollar: 1. Milliy daromadning mazmun-mohiyati nimada? 2. Milliy daromadni aniqlovchi omillar qanday? Ikkinchi kichik muammoni shakllantirish: Iste‘mol va jamg`armaning iqtisodiy mazmuni nimada hamda ularni belgilovchi omillar nimalar? Iste‟mol (S) – bu biror-bir davr davomida xarid va iste‘mol qilingan umumiy tovarlar miqdori. Jamg`arma (S) – bu daromadning iste‘mol qilinmaydigan qismi. Investitsiyalar (I) – iqtisodiyotning turli tarmoqlariga mamlakatda va xorijda davlat hamda xususiy sektor tomonidan foyda olish maqsadida kapital va qimmatli qog`ozlarning uzoq muddatli qo`yilmasi. Kichik muammoni hal etish uchun savollar: 1. Iste‘molning mazmun-mohiyati nimada? 2. Jamg`armaning mazmun-mohiyati nimada? 3. Iste‘mol va jamg`arma bir-birlari bilan qanday bog`liqlikda? 3-ilova Iste‘mol va jamg‗arma darajasi, mlrd., so‗m (shartli ma‘lumotlar) Yillar Daromad darajasi (D) Iste‘mol (I) Jamg‗arma (J) IO‗M JO‗M IqM JqM 1990 1500 1300 200 0,87 0,13 - - 1995 1800 1500 300 0,83 0,17 0,67 0,33 2000 2200 1700 500 0,77 0,23 0,50 0,50 1 2 3 (1-2) 4 (2:1) 5(3:1) 6(2:1) 7 (3:1) 4-ilova Shaxsiy daromaddan tashqari iste‘mol va jamg‗arma o‗rtasidagi o‗zaro bog‗liqlikka ta‘sir ko‗rsatuvshi boshqa bir qator omillar ham mavjud bo‗ladi. Bu omillarning asosiylari quyidagilar: - uy xo‗jaliklari jamg‗argan boylik darajasi; - narxlar darajasi; - narxlar, daromadlar va tovarlar taklifi o‗zgarishining kutilishi; - iste‘molchi qarzlari; - soliq stavkalari o‗zgarishi. 10-Mavzu. Iste‟mol, jamgarish va investisiyalar Seminar mashg`ulotida o`qitish texnologiyasi. Vaqti: 2 soat Talabalar soni: 45-50 nafar Oquv mashgulotining shakli Muammoli ma‘ruza Seminar mashg`ulotining rejasi 1. Iste‘mol va jamg`arishning iqtisodiy mazmuni. 2. Iste‘mol va jamg`arish o`rtasidagi o`zaro bog`liqlik, ularni belgilovchi omillar. 3. Investitsiya darajasi va funksiyasi. 4. Investitsion faollik. Kapital qo`yilmalar samaradorligini aniqlovchi omillar. O`quv mashg`ulotining maqsadi ―Iste‘mol‖, ―jamg`arma‖ va ―investitsiya‖ tushunchalari va ularning milliy iqtisodiyotni rivojlantirishdagi roli to`g`risida to`liq bilim hosil qilish. Pedagogik vazifalar: - iste‘mol, jamg`armaning iqtisodiy O`quv faoliyatining natijalari: Talaba: 184 Seminar mashgulotining texnologik kartasi Bosqichl ar, vaqti Faoliyat mazmuni O‟qituvchi talaba 1- bosqich. Kirish (10 min.) 1.1. O`quv mashg`ulotining mavzusi maqsadi, rejalashtirilgan natijasi va uni o`tkazish rejasini aytadi. 1.2. Dars ―hamkorlikda o`qish‖ usulidan foydalangan holda tashkil etilishini e‘lon qiladi. Har bir talaba guruh faoliyatiga mos holda individual bahosini olishi, guruhning birgalikdagi faoliyati prezentatsiyada aks etishi zarurligini eslatadi. Seminarda ishlash tartibi, reglamentni (1- ilova), sinkveyn texnikasini eslatadi. O`zaro baholash varaqlarini tarqatadi (4- ilova) ularning mazmunini izohlaydi. 1.1. Diqqat bilan tinglaydilar va yozib oladilar 2- bosqich. Asosiy (55 min.) 2.1. 3 ta kichik guruhni shakllantiradi. Guruhlarga o`quv topshiriqlarini beradi (2- ilova). Kutilayotgan natijani, topshiriqni bajarishda kanday qo`shimcha materiallardan (darslik, ma‘ruza matn) foydalanish mumkinligini aniqlashtiradi. Guruhda ish boshlanganligini e‘lon qiladi. 2.2. Prezentatsiyani tashkil etadi: - guruh faoliyatini prezentatsiya qilish uchun taqdimot etuvchini aniqlaydi; - xulosalarga katta e‘tibor qaratadi va ularni izohlaydi, xato va kamchiliklarga to`xtalib o`tadi; - o`quv faoliyati natijalarini o`zaro baholashni tashkil etadi. 2.3. Muammoli topshiriqni tarqatadi (3-ilova), aqliy hujum qoidasini, g`oyalarni baholashni eslatadi. Muammoli topshiriqni yechishni boshlashga ruxsat beradi. 2.4. Prezentatsiya va muammoli savolni jamoa 2.1. Guruhlarda ishlaydilar: 1) o`quv topshirig`i bilan tanishadi va umumiy topshiriq guruh ichida taqsimlanadi; 2) alohida topshiriqlarni bajaradilar; 3) topshiriq bo`yicha o`z guruhi ichida a‘zolarning kichik ma‘ruzalarini eshitadi, umumiy ma‘ruza tayyorlanadi. 2.2. Guruhning belgilangan vakili ishlar natijalari bilan tanishtiradi va nazorat savollariga javob beradi. Boshqa ishtirokchilar to`ldiradilar, savollarga javob beradilar, baholaydilar. 2.3. Muammoli topshiriq bilan tanishadi va guruh mazmunini ochib berish; - iste‘mol va jamg`armaning o`zaro bog`liqligi, ularni aniqlovchi omillarni tavsiflash; - investitsiyaning iqtisodiy mazmunini va uning darajasini aniqlovchi omillar ochib berish; - iste‘mol, jamg`arma va investitsiyalarga ta‘rif berish; - iste‘mol va jamg`armaga bo`lgan o`rtacha va so`nggi qo`shilgan moyilliklarni aytib berish, formulasini yozish; - iste‘mol, jamg`arma va investitsiyaga bo`lgan talab funksiyalari grafigini chizib, sharhlab berish; - iste‘mol, jamg`arma va investitsiyalarga ta‘sir etuvchi omillarni sanab berish. O„qitish uslubi va texnikasi Muammoli usul, suhbat, aqliy hujum, texnikasi: ―o`yla-ishla va fikr almash‖, blits-so`rov, grafik organayzer: klaster, ―Savol-javob‖ jadvali. O„qitish vositalari Ma‘ruza matni, proektor, vizual materiallar O„qitish shakli Frontal, jamoa va juftlikda ishlash O„qitish shart-sharoiti Namunadagi auditoriya, proektor va kompyuter bilan ta‘minlangan. 185 bo`lib muhokama qilish boshlanganligini e‘lon qiladi. Munozarani yo`naltiradi, boshqaradi. Izohlaydi, o`zaro baholashni tashkil qiladi, yakuniy baho chiqaradi sardori rahbarligida muammoli savolga javob topadi. 2.4. Guruh sardori jamoaviy yechimni taqdim etadi. Taqdim etilgan yechimlar faol muhokama qilinadi, o`zaro baholash amalga oshiriladi. 3- bosqich. YAkuniy (15 min.) 3.1. Guruhlarda bajarilgan ishning natijalarini muhokama qiladi, baholaydi va xulosa qiladi. 3.2. Mustaqil ta‘lim uchun topshiriq beradi: Insert usuli bo`yicha keyingi mavzuni o`qish va jadvalni to`ldirish. 3.1. Eshitadilar, aniqlashtiradilar. 3.2. Vazifani yozib oladilar.. 1-ilova. Seminarda ishlash reglamenti va tartibi 1. Guruhda ishlash va qog`ozda prezentatsiyani yozish – 15 min. 2. Ish natijalari prezentatsiyasi bilan taqdimot – 5 min. 3. Guruh faoliyatini baholash va jamoa bo`lib muhokama qilish – 15 min. 4. O`qituvchi tomonidan umumlashtirish – 5 min. 2-ilova. O`quv topshiriqlar. Ekspert varag`i №1. Siz ―Iste‘mol mazmuni. Sof milliy mahsulotni taqsimlash va iste‘mol fondini shakllantirish‖ savoli bo`yicha ekspertsiz. Sizning vazifangiz – uning mazmuni va mohiyatini boshqalarga tushuntirish. 1. Savolni yoritishda grafik organayzerdan foydalaning. 2. ―Iste‘mol‖ so`ziga sinkveyn tuzing. 3. Umumlashtiruvchi xulosa chiqaring. Ekspert varag`i №2. Siz ―Jamg`arish mazmuni va manbalari. Nominal va real jamg`arma. Iste‘mol va jamg`armaga bo`lgan o`rtacha va qo`shilgan moyillik.‖ savollari bo`yicha ekspertsiz. Sizning vazifangiz – uning mazmuni va mohiyatini boshqalarga tushuntirish. 1. Savolni yoritishda grafik organayzerdan foydalaning. 2. ―Jamg`arma‖ so`ziga sinkveyn tuzing. 3. Umumlashtiruvchi xulosa chiqaring. Ekspert varag`i №3. Siz ―Investitsiyaning mazmuni, tarkibi va turlari uning darajasini aniqlovchi omillar.‖ savoli bo`yicha ekspertsiz. Sizning vazifangiz – uning mazmuni va mohiyatini boshqalarga tushuntirish. 1. Savolni yoritishda grafik organayzerdan foydalaning. 2. ―Investitsiya‖ so`ziga sinkveyn tuzing. 3. Umumlashtiruvchi xulosa chiqaring. 3-ilova. Muammoli topshiriq. Mavzu: O`zbekistonda investitsion faollikni ta‘minlash. Muammoli savol: O`zbekistonda bozor iqtisodiyoti sharoitida sub‘ektlarni investitsion faolligini qanday qilib oshirish mumkin? 186 4-ilova. Baholash ko`rsatkichlari va mezonlari Har bir guruh boshqa guruhlar taqdimotni baholaydi, mezonlar bo`yicha ballarni jamlaydi. Baholash ko`rsatkichlari va mezonlari Maksimal ball 1 guruh 2 guruh 3 guruh Echimlar: 1,2 - muammoni va quyi muammoni to`g`ri shakllantirish; 0,4 - yechimni muammo va quyi muammo shakliga mos kelishi; 0,4 - mantiqiylik, aniqlik, xulosalarni qisqaligi. 0,4 Taqdimot: 1,4 - javoblarni aniqligi va tushunarliligi; 1,0 - har bir guruh ishtirokchisining faolligi (savollar, qo`shimchalar). 0,4 Reglament 0,4 Umumiy ballar yig`indisi 3,0 5-ilova. Muhokama etish uchun savollar 1. Investitsiyalarning o`zgaruvchanligi va investitson muhitda xavf-xatarni hisobga 1. olishning ahamiyatini ko`rsating? 2. O`zbekistonda bozor iqtisodiyotiga o`tishda investitsion faollikni ta‘minlash vazifalari 3. qanday? 4. O`zbekistonda iste‘mol fondlarining shakllanishi va taqsimlanish xususiyatlari qanday? 5. O`zbekistonda davlatning investitsion siyosati va uning yo`nalishlari qanday? 6-ilova. “Sinkveyn” (5 qator) texnikasi Maqsad – kategoriyaga xarakteristika berish Sinkveyn sxemasi: 1-qator – tushuncha 2-qator – tushunchani tavsiflovchi 2 sifat 3-qator – ushbu tushuncha vazifalari to`g`risidagi 3 ta fe‘l 4-qator – ushbu tushuncha mohiyati to`g`risidagi 4 so`zdan iborat so`z so`z birikmasi 5-qator – ushbu tushuncha sinonimi. 11-Mavzu. Iqtisodiy o`sish, milliy iqtisodiyotning nisbatlari va muvozanati Ma‟ruza mashg`ulotida o`qitish texnologiyasi. Vaqti: 2 soat Talabalar soni: 45-50 nafar Oquv mashgulotining shakli Birgalikda o`qish va muammoli masalalarni yechish usullaridan foydalangan holda vizual ma‘ruza. Ma‘ruza mashg`ulotining rejasi 1. Iqtisodiy o`sishning mazmuni, mezonlari va ko`rsatkichlari. 2. Iqtisodiy o`sish omillari. 3. Iqtisodiy o`sishning turlari. 4. Milliy boylik va uning tarkibiy tuzilishi. O`quv mashg`ulotining maqsadi talabalarda iqtisodiy o`sish uning turlari va omillari to`g`risida yaxlit tasavvur hosil qilish, milliy boylik mazmuni va tarkibi bilan tanishtirish. . Pedagogik vazifalar: -iqtisodiy rivojlanish va iqtisodiy o`sish -tushunchalarining mazmunini O`quv faoliyatining natijalari: Talaba: - iqtisodiy o`sish va milliy boylik tushunchalariga ta‘rif beradilar; 187 Ma‟ruza mashgulotining texnologik kartasi Bosqichlar, vaqti Faoliyat mazmuni O„qituvchi talaba 1-bosqich. Kirish (10 min.) 1.1. O`quv mashg`uloti mavzusi, maqsadi, rejalashtirilgan natijasi, ularning ahamiyati muhimligini aytadi. 1.2. Talabalar bilimlarini faollashtirish bo`yicha savollar beradi: - Iqtisodiy o`sish va milliy boylik tushunchalariga ta‘rif bering; - Iqtisodiy o`sishning ekstensiv va intensiv turlari o`zida nimani namoyon etadi? 1.1. Mavzuni yozib oladilar. 1.2. Savollarga javob beradilar 2-bosqich. Asosiy (55 min.) 2.1. Talabalarga muammoli vazifalarni aytadi (1- ilova). Muammoni shakllantirish harakatlarini tashkil etadi. Shakllantirilgan muammolar variantlarini talabalar bilan birgalikda muhokama va tahlil qiladi. Variantlarni aniqlashtiradi, izohlaydi va bittasiga to`xtaladi. 2.2. Talabalarni 3 kichik guruhlarga bo`ladi va muammolivazifani guruhda birgalikda yechishni taklif etadi. Muammoli vazifani beradi, uslubiy ko`rsatmalarni izohlaydi, muammoni yechish jadvali, baholash ko`rsatkich va mezonlari (2-ilova). Aqliy hujum qoidasini, g`oyalarni tanlash va baholash, guruhlarda ishlash qoidalarini eslatadi. Guruhda ishlash boshlanganini e‘lon qiladi. 2.3. Taqdimotning boshlanganini e‘lon qiladi. Taqdimot davomida to`g`rilaydi, aniqlashtiriladi, izohlaydi. YAkun yasaydi, muammoni hal etishdagi qiyinchilik va muammolarni aniqlaydi. Talabalar bilan birga javoblarning to`liqligini baholaydi, javob to`liq bo`lmasa o`zi javob beradi. Guruh ishlarini o`zaro baholashni tashkil etadi. 2.4. Muammoni yechish bo`yicha xulosalar talabalar 2.1. Eshitadilar. Shakllantirilgan muammoni taklif qiladi. 2.2. 3 guruhga bo`linadilar. Muammoli vazifalarni echadilar. 2.3. O`quv faoliyati natijasi bo`lgan Taqdimotni namoyish qiladi. 2.4. Jadvalni to`ldiradi va o`qituvchiga topshiradi. ochib berish; - iqtisodiy o`sish omillarini tavsiflash va tushuntirish; - iqtisodiy o`sishning zamonaviy turlarini tavsiflash; - milliy boylikning mazmuni va uni tarkibiy tuzilishini ochib berish. - ekstensiv va intensiv iqtisodiy o`sishning mazmunini yoritadilar; - iqtisodiy o`sish omillarini sanaydilar; - milliy boylikni tavsiflab, moddiy-buyumlashgan boylik, tabiiy va intelektual boyliklarning mazmunini yoritadi.. O„qitish uslubi va texnikasi Vizual ma‘ruza, insert, birgalikda o`qish, aqliy hujum, muammoli topshiriqlar usuli, texnikasi: ―o`yla-ishla va juftlikda fikr almash‖, ―kop-kop‖, blits-so`rov, grafik organayzer: T-sxema, diagramma Venna. . O„qitish vositalari Ma‘ruza matni, proektor, o`quv daftarlar, markerlar, skotch, A32 bichimidagi qog`oz varaqlari O„qitish shakli Frontal, jamoa va juftlikda ishlash O„qitish shart-sharoiti Namunadagi auditoriya, proektor va kompyuter bilan ta‘minlangan. 188 tomonidan yozib olinadi va o`qituvchiga topshiradi. 3-bosqich. YAkuniy (15 min.) 3.1. O`quv faoliyatining yakuni, guruhlarda bajarilgan ish natijalarining muhokamasi va baholanishini tashkil etadi. 3.2. Kelajak uchun amalga oshirilgan ishning ahamiyatini ta‘kidlaydi. 3.3. Mustaqil ta‘lim bo`yicha topshiriq beradi: ―Iqtisodiy o`sish va O`zbekistonda iqtisodiy rivojlanish yo`nalishlari‖ mavzusida esse yozish. Eshitadilar, aniqlaydilar, topshiriqlarni yozib oladilar Download 8.29 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|