O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo – texnologiya instituti

GAZ QONUNLARI VA ADSORBENTLARNING TURLARI

Gaz qonunlari

Gaz holati uchun Boyl-Moriott qonuni

Bir-biridan mustaqil holda 1662 yilda ingliz olimi Boyl va 1667 yilda franstuz olimi Mariott izotermik jarayon uchun quyidagi qonunni kashf etdilar: o’zgarmas haroratda (t = const) ma’lum massali gazni bosimi hajmga teskari proporstional holda o’zgaradi:

Bu qonun doimiy haroratda gaz bosimi hajmi orasidagi bog’lanishni ifodalaydi. qonunga muvofiq gaz hajmi qanchalik yuqori bo’lsa, bosim shunchalik past bo’ladi va aksincha, bosimning hajmga ko’paytmasi RV = const (bu erda, P - bosim; V - hajm) bo’ladi.

Odatda, gazlar hajmi normal sharoitda o’zgacha holatlarda o’lchanadi. shu bois gaz hajmini normal sharoitlarga keltirish uchun Boyl-Moriot bilan Gey-Lyussakning gaz qonunlarini birlashtiruvchi tenglamasidan foydalaniladi:

PV _ P₀V₀

T T₀

bu erda, V- bosim P ga tengligi va T- haroratdagi hajm V₀ – normal bosim; R₀ va T₀ - haroratdagi (273°K) gazining hajmi.

Boyl-Moriot qonunini tasvirlovchi egri chiziq izoterma deyiladi. Ushbu qonun ideal gazlarga tatbiqetiladi. Real gaz bu qonunga qisman bo’y sunadi. Biroq normal harorat (0°C) va normal bosim (760 mm.s.u)ga yaqin sharoitda bu gazlar ushbu qonunga bo’ysinib, yuqori bosimda chetga chiqadi.