O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi tosnkent moliya instituti

Iqtisodiy obyekt tizim sifatida ko‘rib chikadigan bo‘lsak boshqarish 
tizimining faoliyatini ta‘minlovchi jarayonlar shartli ravishda quyidagi 
bloklardan iborat: 

---

132 
axborotlarni tashqi yoki ichki manbalardan kiritish; 
kiritilgan axborotlarni qayta ishlash va qulay 
ko‗rinishda tasvirlash; axborotlarni iste‘molchilarga 
chiqarish yoki boshqa ATlarga uzatish; 
teskari aloqa – mazkur tashkilot personali tomonidan qayta ishlanib yana 
kiritiladigan axborot. 
Iqtisodiy komplekslarda axborot tizimlari quyidagi xususiyatlarga egalar: 
har qanday AT tizimni yaratishning umumiy tamoyillariga binoan tahlil 
qilinishi, qurilishi va boshqarilishi mumkin; 
AT o‗zgaruvchan va taraqqiy etuvchidir; 
AT ni yaratishda tizimli yondashishga amal qilinadi; 
AT ning mahsuloti bo‗lmish axborotga asoslangan holda qarorlar qabul 
qilinishi mumkin; AT ni axborotlarni qayta ishlashning inson-
kompyuter tizimi sifatida qarash mumkin. 
Ishlab chiqarish va iqtisodiy obyektlarning mavjudligi jamiyatning u yoki bu 
ehtiyojlarini qondirish bilan belgilanadi. Har bir bunday obyekt o‗zgaruvchan 
muhit (davlat boshqaruv organlari, boshqa obyektlar) bilan muayyan 
munosabatlarda bo‗ladi va o‗zaro ta‘sirning mavjudligini hamda o‗z vazifasining 
bajarilishini ta‘minlaydigan ko‗plab turli elementlardan tashkil topadi. 
Bundan keyin, hajm, mulkchilik shakli, tashkiliy-huquqiy maqomidan qat‘iy 
nazar, istalgan obyekt tashkilot deb yuritiladi. 
Tashkilot — bu yon-atrofdan zahiralar oladigan va ularni o‗z faoliyati 
mahsulotlariga aylantiradigan barqaror rasmiy ijtimoiy tuzilmadir. Barcha 
tashkilotlarda bir qator umumiy xususiyatlar, shuningdek ko‗plab individual 
o‗ziga xosliklar mavjud. 
Tashkilotning muhit bilan o‗zaro ta‘siri natijasida turli xil o‗zgarishlar yuz 
beradi. Bu o‗zgarishlar bir-biriga o‗ta qarama-qarshi ikki shaklga ega bo‗lishi 
mumkin. Bular: degradatsiya (tashkilotning murakkablashuvi, axborotning 
jamlanishi), ya‘ni tashkilotning yemirilishi hamda rivojlanishi. Bundan tashqari, 
tashkilot va muhit o‗rtasida vaqtinchalik muvozanat ham bo‗lishi mumkin, shu 

---

133 
tufayli tashkilot bir qancha muddat o‗zgarmay qoladi yoki faqat teskari 
o‗zgarishlarga uchraydi. Tashkilotda bu o‗zgarishlar boshqarish zaruriyatini 
yuzaga keltiradi. Boshqacha qilib aytganda, maqsadga yo‗naltirilgan ta‘sir 
ko‗rsatadi.